Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Το τριήμερο 20-22 Ιουλίου, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας πραγματοποίησε επισκέψεις σε τρεις υπανάπτυκτες χώρες της Δυτικής Αφρικής. Ανεξαρτήτως ατζέντας, μπορεί να υποστηριχθεί βασίμως ότι η κίνηση απέβλεπε στην εκπομπή μηνύματος προς το Παρίσι, που βλέπει με όλο και με αυξανόμενη ενόχληση την Τουρκία να διεισδύει στην αφρικανική ήπειρο και σε χώρες όπου παραδοσιακώς υπάρχει γαλλική επιρροή.
Η Τουρκία έχει εγκαινιάσει από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 μία πολυεπίπεδη πολιτική ενισχύσεως των εμπορικών και όχι μόνο σχέσεων με χώρες της Μαύρης ηπείρου. Στο πλαίσιο αυτό έχουν χρηματοδοτηθεί έργα υποδομών (από το 2004 η αξία τους ανέρχεται σε 1,5 δισ. $ περίπου) και χορηγούνται ετησίως υποτροφίες σε πάνω από 1.000 φοιτητές από διάφορες χώρες της Αφρικής ενώ τουρκικές οργανώσεις προωθούν την συνεργασία σε διαφόρους τομείς. Από το 2003, οι εμπορικές συναλλαγές με την Αφρική έχουν πενταπλασιατεί, ανερχόμενες σήμερα στο ύψος των 20 δισ. $.
Πρώτος σταθμός του Τσαβούσογλου ήταν το Τόγκο, όπου σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις κύριο θέμα συζητήσεως ήταν η καταπολέμηση του κινήματος των Γκιουλενιστών μέσω της μεταβιβάσεως μουσουλμανικών σχολών από την ευθύνη της αποκαλουμένης τρομοκρατικής οργάνωσης του Γκιουλέν (FETÖ) στην επίβλεψη του Ιδρύματος Maarif. Το τελευταίο, ιδρύθηκε στην Άγκυρα το 2016, με σκοπό να αναλάβει τον έλεγχο των σχολών που είχε ιδρύσει ο Γκιουλέν και μέχρι σήμερα ασκεί διαχείριση σε 333 τέτοιες σχολές σε 43 χώρες.
Η δεύτερη επίσκεψη στις 21 Ιουλίου, αφορούσε τον Νίγηρα, την μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της περιοχής. Κατά τον Τσαβούσογλου, το τουρκικό ενδιαφέρον εστιάζεται στις μεταφορές, τις κατασκευές, την ενέργεια, τα μεταλλεύματα και την γεωργία. Επιπλέον, εξετάστηκαν οι προοπτικές συνεργασίας κατά της τρομοκρατίας, που αντιπροσωπεύει η δράση ισλαμιστών στην ζώνη του Σεχέλ, όπου σήμερα στρατιωτική δράση έχουν αναλάβει η Γαλλία και οι ΗΠΑ. Προσφάτως η Τουρκία διέθεσε 5 εκατ. $ για την υποστήριξη της πολυεθνικής δυνάμεως ασφαλείας 5 χωρών της ζώνης του Σαχέλ. Συζητήθηκε φυσικά και η κατάσταση στην Λιβύη, με την οποία συνορεύει ο Νίγηρας.
Κατά την επίσκεψη, υπεγράφη σειρά συμφωνιών για συνεργασία και σε άλλους τομείς, όπως ο αθλητισμός αλλά και στρατιωτική συνεργασία. Δεδομένου ότι οι ένοπλες δυνάμεις του Νίγηρα είναι μικρές, η ανάληψη εκπαιδευτικού ρόλου δεν αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση για την Τουρκία.
Τρίτος και τελευταίος σταθμός ήταν η Ισημερινή Γουινέα, μια από τις μικρότερες χώρες της περιοχής, με την οποία επιδιώκεται η ενίσχυση των εμπορικών σχέσεων.
Για την Τουρκία, η μεγαλύτερης σημασίας από αυτές τις τρεις χώρες, δείχνει να είναι ο Νίγηρας. Από στρατιωτικής απόψεως, το βορειότερο αεροδρόμιο προς την Λιβύη, είναι στην πόλη Dirkou, περισσότερα από 500 χλμ. από τα σύνορα με την Λιβύη. Από το 2018 το αεροδρόμιο αξιοποιείται από τις αμερικανικές δυνάμεις της Διοικήσεως Αφρικής και την CIA, ως ορμητήριο Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών. Ερντογάν και Τραμπ έχουν συζητήσει αρκετές φορές την τουρκική ανάμειξη στην Λιβύη και οι ΗΠΑ στηρίζουν πολιτικώς την προσπάθεια, αποβλέποντας στην παρεμπόδιση της Ρωσίας να εξασφαλίσει ναυτική βάση σε αυτή την χώρα, που θα είναι η δεύτερη στην Μεσόγειο μετά αυτήν της Λατάκιας στην Συρία.
Ενδεχομένως η αμερικανική υποστήριξη να περιλαμβάνει και συνεργασία σε στρατιωτικό επίπεδο, με την εξασφάλιση πληροφοριών από εναέρια μέσα συλλογής ή δορυφορικά συστήματα. Πιθανώς, τουρκική στρατιωτική παρουσία στον Νίγηρα, να συνδυαστεί με συμφωνία παρασκηνιακής συνεργασίας με τις αμερικανικές δυνάμεις εκεί.
Τέλος, δεδομένου ότι ο Νίγηρας διαθέτει κοιτάσματα ουρανίου, μπορούμε να υποθέσουμε ότι αποτελεί προμηθευτή της Τουρκίας για τις ανάγκες του πυρηνικού της προγράμματος.
Οι προσπάθειες της Τουρκίας να εκμεταλλευθεί τον υπανάπτυκτο Τρίτο Κόσμο για να αυξήσει το γεωπολιτικό της βάρος και την επιρροή της, αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον όσο η χώρα εξελίσσεται σταθερά σε ισλαμική χώρα μουλάδων με αυτοκρατορικές βλέψεις.