Ερντογάν: Σχεδιάζει να κλείσει τα στενά του Βοσπόρου – Τι είπε για τη Συνθήκη του Μοντρέ

Το σχέδιό του για τη Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης και τον Βόσπορο ανακοίνωσε για ακόμη μια φορά ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Μιλώντας στο CNN Turk, ο Τούρκος Πρόεδρος τόνισε ότι με τη νέα διώρυγα της Κωνσταντινούπολης που σχεδιάζει, από τα Στενά του Βοσπόρου θα σταματήσει ο πλους δεξαμενόπλοιων.

Ο Ερντογάν είπε με ξεκάθαρο τρόπο ότι η Συνθήκη του Μοντρέ “είναι ιστορία”.

Σύμφωνα με τον ίδιο, “η Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης θα μειώσει την κίνηση στο Βόσπορο. Από τα Στενά του Βοσπόρου θα περνούν μόνο τα πλοία ξηρού φορτίου. Η Συνθήκη του Μοντρέ αφορά και δεσμεύει μόνο τα Στενά. Η Διώρυγα είναι εκτός της Συνθήκης του Μοντρέ. Η Συνθήκη του Μοντρέ μαζί με τα Στενά είναι ιστορία”.

Τι προβλέπει η Συνθήκη του Μοντρέ

Το διεθνές νομικό καθεστώς που διέπει τη ναυσιπλοΐα στα Στενά, έχει αλλάξει πάμπολλες φορές τα τελευταία διακόσια χρόνια. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, μια πρώτη απόπειρα να τακτοποιηθεί το θέμα έγινε με τη συνθήκη των Σεβρών, που ποτέ δεν εφαρμόστηκε. Το ζήτημα ξαναμπήκε στη συνθήκη της Λωζάνης (Ιούλιος 1923). Εκεί, ορίστηκε πως Δαρδανέλια και Βόσπορος έπρεπε να αποστρατιωτικοποιηθούν (εκτός από τη θάλασσα του Μαρμαρά), όπως αποστρατιωτικοποιημένα έπρεπε να είναι και τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος (και Λήμνος και Σαμοθράκη από την ελληνική πλευρά). Η διέλευση των πλοίων θα ήταν ελεύθερη, ενώ μια Διεθνής Επιτροπή για τη Ναυσιπλοΐα στα Στενά θα επιτηρούσε την τήρηση των συμφωνιών.

Το καθεστώς αυτό ίσχυε πάντοτε, όταν οι τρέχουσες μεγάλες δυνάμεις δεν ήθελαν να εξοντώσουν τη Ρωσία. Δεκατρία χρόνια αργότερα, στα 1936, στη θέση της Ρωσίας ορθωνόταν ισχυροποιημένη η Σοβιετική Ένωση. Ο Κεμάλ Ατατούρκ φλερτάριζε μαζί της αλλά και καλλιεργούσε το κλίμα για την τροποποίηση της συνθήκης. Τον ίδιο καιρό, οι παραδοσιακοί «μεγάλοι» έβλεπαν τη φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι να μπλέκεται στα πόδια τους και να αποζητά μερίδιο στα πράγματα της Ανατολικής Μεσογείου. Μόλις είχε λήξει η ιταλοτουρκική διαμάχη για τα Δωδεκάνησα, με πλήρη νίκη της ιταλικής διπλωματίας. Και οι Ιταλοί ήδη είχαν μπει στην Αιθιοπία, θίγοντας πολλά ευρωπαϊκά συμφέροντα στην Αφρική. Ο Κεμάλ έθεσε ωμά το ζήτημα. Οι Αγγλογάλλοι συναίνεσαν.

Η διάσκεψη στήθηκε στην ελβετική πόλη Μοντρέ με διαπραγματευτές από τη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, τη Γιουγκοσλαβία και τις τότε χώρες που βρέχονται από τη Μαύρη Θάλασσα. Στις 20 Ιουλίου 1936, υπογράφτηκε η συνθήκη. Η Τουρκία αποκτούσε πάλι το δικαίωμα να οχυρώσει τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων. Την ίδια μέρα, 30.000 Τούρκοι στρατιώτες αναπτύχθηκαν στις επίμαχες περιοχές.

Νέοι κανονισμοί καθόρισαν το συνολικό εκτόπισμα των πολεμικών πλοίων που τα περνούν σε καιρό ειρήνης, ενώ ειδικά η Σοβιετική Ένωση δεν χρειαζόταν άδεια για τα δικά της πλοία, εκτός από τα αεροπλανοφόρα και τα υποβρύχια. Σε περίπτωση πολέμου, η Τουρκία μπορεί να απαγορεύει τη διέλευση πολεμικών πλοίων. Αν, όμως, δε μετέχει στον πόλεμο, δεν μπορεί να απαγορεύσει τη διέλευση ναυτικών δυνάμεων που εκτελούν απόφαση της Κοινωνίας των Εθνών (του ΟΗΕ πλέον) ή δυνάμεων που ανήκουν σε κράτος με το οποίο έχει υπογράψει συνθήκη αμοιβαίας βοήθειας (π.χ. χώρας μέλους του κατοπινού ΝΑΤΟ).

Ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος βρήκε την Τουρκία ουδέτερη ως μόλις λίγες μέρες πριν να λήξει, οπότε κάθισε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων από τη μεριά των νικητών. Η συνθήκη παρέμεινε σε ισχύ, καθώς ήδη οι ΗΠΑ ξεκινούσαν τον ανταγωνισμό με τη Σοβιετική Ένωση. Μια απόπειρα της τελευταίας, τον Αύγουστο του 1946, να ζητήσει αλλαγή των όρων της συνθήκης, έπεσε στο κενό.

Με πληροφορίες από militaire.gr/ CNN Turk

Απάντηση

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.