Εάν τα μέλη του ΝΑΤΟ πίστευαν ότι η Σύνοδος στο Λονδίνο, η οποία συνέπεσε με την επέτειο των 70 χρόνων της Συμμαχίας, θα ήταν μια καλή ευκαιρία για να προωθηθεί η ενότητα, μάλλον θα απογοητεύτηκαν.
Έτσι κι αλλιώς η ένταση ήταν προδιαγεγραμμένη, αφού πριν ακόμα φτάσουν οι ηγέτες στο Λονδίνο οι υπόγειες εντάσεις πυροδοτούσαν το ήδη τεταμένο κλίμα. Από τη δήλωση του Γάλλου ομολόγου του Εμανουέλ Μακρόν περί «εγκεφαλικού θανάτου» της ατλαντικής συμμαχίας μέχρι την προκλητικότητα της Τουρκίας απέναντι στην Ελλάδα, όλα έδειχναν ότι δύσκολα θα μπορούσε να υπάρξει ουσιαστικό αποτέλεσμα από αυτή τη Σύνοδο.
Από την εκλογή του ο Ντόναλντ Τραμπ υιοθέτησε μια πιο επιθετική ρητορικό προς τα μέλη του ΝΑΤΟ σε σχέση με τον προκάτοχό του, πιέζοντας για αύξηση των αμυντικών δαπανών, ενώ πριν τη Σύνοδο κατάφερε να μειώσει το ποσοστό των ΗΠΑ στον προϋπολογισμό της Συμμαχίας. Οι επίμαχες δηλώσεις δε του Γάλλου προέδρου ήταν φυσικό και επόμενο να σχολιαστούν από τον αμφιλεγόμενο Τραμπ, ο οποίος έκανε λόγο για «επικίνδυνα, προσβλητικά σχόλια, ενώ δεν δίστασε να προτείνει την έξοδο της Γαλλίας από το ΝΑΤΟ». Παράλληλα, η ένταση διατηρήθηκε όταν ο Εμανουέλ Μακρόν διόρθωσε τον Ντόναλντ Τραμπ ως προς τον αριθμό των μαχητών του ISIS που έχουν ευρωπαϊκό υπόβαθρο. Είχε προηγηθεί ερώτηση του Αμερικανού προέδρου, εάν η Γαλλία ήταν πρόθυμη να επαναπατρίσει τους Γάλλους τρομοκράτες που είχαν συλληφθεί στη Συρία και το Ιράκ.
Η ερώτηση αυτή προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση του προέδρου Μακρόν, ο οποίος, απευθυνόμενος στον Αμερικανό ομόλογό του, είπε: «Ας σοβαρευτούμε: Οι πολύ μεγάλοι αριθμοί μαχητών στους οποίους αναφέρεστε, αφορούν στους μαχητές που προέρχονται από τη Συρία, το Ιράκ και τις περιφερειακές χώρες».
Πρόσθεσε δε ότι αυτοί που προέρχονται από την Ευρώπη συνιστούν «μια μικρή μειοψηφία του όλου προβλήματος».
Η ένταση δεν σταμάτησε εκεί. Όταν οι δημοσιογράφοι ρώτησαν τους δύο ηγέτες ποια θα πρέπει να είναι η στάση των χωρών – μελών του ΝΑΤΟ με την Ρωσία. Ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε: «Νομίζω ότι τα βρίσκουμε με την Ρωσία». Στρεφόμενος δε προς τον Εμανουέλ Μακρόν, πρόσθεσε πως η Γαλλία έχει παρόμοια οπτική επ’ αυτού.
Ωστόσο, ο Γάλλος πρόεδρος δεν φάνηκε να ικανοποιείται από την τοποθέτηση του Τραμπ και απάντησε λίγο μετά ως εξής: «Αν και είναι σημαντικό να υπάρχει ένας στρατηγικός διάλογος με την Ρωσία, οι ηγέτες (του ΝΑΤΟ) δεν πρέπει να τον ασκούν με αφέλεια».
Η στιγμή, όμως, που άναψε για τα καλά τα «αίματα» στην κοινή συνέντευξη Τύπου ήρθε, όταν οι δημοσιογράφοι ζήτησαν από τον κ. Μακρόν να αναφερθεί στα όσα είχε πει στις αρχές Νοεμβρίου στο περιοδικό «Economist», όταν είχε κάνει λόγο για «ένα ΝΑΤΟ εγκεφαλικά νεκρό», κατηγορώντας τις ΗΠΑ για «έλλειμμα ηγεσίας υπό τον Τραμπ».
Ο κ. Μακρόν αρνήθηκε να υπαναχωρήσει από τις δηλώσεις του αυτές και είπε: «Γνωρίζω ότι οι δηλώσεις μου προκάλεσαν μια κάποια αντίδραση. Αλλά τις στηρίζω».
Σε μια άλλη πράξη του δράματος, την προγραμματισμένη για το απόγευμα συνέντευξη Τύπου ακύρωσε ο Ντόναλντ Τραμπ. Έχω κάνει αρκετές συνεντεύξεις, αρκέστηκε να δηλώσει ο Αμερικανός πρόεδρος, πιθανότατα ενοχλημένος από το βίντεο με το «πηγαδάκι» των ηγετών του Καναδά, της Γαλλίας και της Βρετανίας.
Μετά το πέρας των εργασιών της Συνόδου, ο Ντόναλντ Τραμπ έκανε ένα σύντομο σχόλιο για το επίμαχο βίντεο, το οποίο κάνει από το πρωί τον γύρο του κόσμου, και εικονίζει τον Τζάστιν Τριντό κυρίως, αλλά και τους Εμανουέλ Μακρόν και Μπόρις Τζόνσον να σχολιάζουν σκωπτικά τις «φλύαρες» συνεντεύξεις Τύπου του Αμερικανού προέδρου – αν και δεν τον κατονομάζουν. Ο ίδιος ο Βρετανός πρωθυπουργός ωστόσο, στη συνέντευξη Τύπου μετά τη Σύνοδο, αρνήθηκε ότι σχολίαζαν τον Αμερικανό πρόεδρο και έκανε λόγο για «ανοησίες».
Είναι «διπρόσωπος» σχολίασε ο Ντόναλντ Τραμπ αναφερόμενος στον Καναδό πρωθυπουργό, ο οποίος προφανώς ενοχλήθηκε – κατά τα λεγόμενα του Αμερικανού προέδρου – επειδή τον επέκρινε για τις αμυντικές δαπάνες της χώρας του.
Στο ίδιο έργο όμως παιζόταν παράλληλα και το σίριαλ της Τουρκίας, η οποία προσήλθε στη Σύνοδο με πολλά μέτωπα ανοιχτά. Αρχικά, υπήρχε έντονο ενδιαφέρον για τη συνάντησή του Τούρκου Προέδρου, Ταγίπ Ερντογάν, με τον πρωθυπουργό της Ελλάδας, Κυριακό Μητσοτάκη, για το σύμφωνο με τη Λιβύη. Η συνάντηση αυτή διήρκησε μιάμιση ώρα, χωρίς δηλώσεις από πλευράς Άγκυρας για το τι διαμείφθηκε.
Εντούτοις, μεγάλο ζήτημα τέθηκε εάν ο Ερντογάν θα συναινούσε στα αμυντικά σχέδια της Συμμαχίας για τις χώρες της Βαλτικής και της Πολωνία. Μάλιστα, τη δέσμευση στο άρθρο 5 χρησιμοποίησε ο γγ του ΝΑΤΟ για να απαντήσει σε ερωτήματα γύρω από το πως πείστηκε ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν από τους υπόλοιπους ηγέτες, ώστε να πει το ναι στη συμφωνία. Εάν όλοι οι πιθανοί αντίπαλοι ξέρουν ότι έτσι έχουν τα πράγματα – υπάρχει η δέσμευση όλοι για έναν και ένας για όλους – τότε δεν θα υπάρχουν επιθέσεις, θα διατηρηθεί η ειρήνη. Και αυτή η αρχή – του άρθρου 5 – συμφωνήθηκε από όλους σήμερα» είπε.
Ένα άλλο ζήτημα ήταν η απαίτηση του Ερντογάν να αναγνωριστεί ο YPG ως τρομοκρατική οργάνωση από τα άλλα μέλη. Εντούτοις, εισέπραξε ένα όχι, με τον γγ του ΝΑΤΟ να επαναλαμβάνει ότι υπάρχουν διαφορετικές απόψεις ανάμεσα στους ηγέτες της Συμμαχίας και ότι δεν αντιμετωπίστηκε με συγκεκριμένο τρόπο στη συνάντησή τους, αλλά είναι ένα θέμα που συζητείται και όλοι συμφωνούν ότι δεν πρέπει να διακινδυνεύσουν τα οφέλη που επιτεύχθηκαν στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας. «Θα συνεχίσουμε τον αγώνα κατά της τρομοκρατίας» τόνισε.
Να σημειωθεί σε αυτό το ζήτημα πρωτοστάτησε και πάλι ο Γάλλος πρόεδρος. «Δεν βλέπω καμία συναίνεση», τόνισε χαρακτηριστικά ο Μακρόν. Η Τουρκία εξαπέλυσε στις αρχές Οκτωβρίου στρατιωτική επίθεση στη βόρεια Συρία εναντίον της συροκουρδικής πολιτοφυλακής την οποία θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση, προκαλώντας την καταδίκη του Παρισιού.
«Είναι σαφές ότι δεν συμφωνούμε να κατατάξουμε ως τρομοκρατική οργάνωση το YPG (Μονάδες Προστασίας του Λαού) και το PYD (Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης) και πιστεύω ότι σε αυτό υπάρχει μια συναίνεση», είπε, αναφερόμενος στους συνάδελφους του ηγέτες στο ΝΑΤΟ, εκτός Τουρκίας.
«Πολεμάμε το PKK και όλους εκείνους που διεξάγουν τρομοκρατικές ενέργειες κατά της Τουρκίας, αλλά δεν κάνουμε αυτή τη συντόμευση ή ομαδοποίηση που θέλει η Τουρκία μεταξύ αυτών των διαφορετικών πολιτικών και στρατιωτικών ομάδων. Οπότε υπάρχει διαφωνία, δεν άρθηκε», συμπλήρωσε.
Το PKK, η κουρδική οργάνωση που αγωνίζεται εδώ και δεκαετίες εναντίον της τουρκικής κεντρικής κυβέρνησης, χαρακτηρίζεται ως τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία αλλά και από πολλές άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Τουρκία είναι εξοργισμένη από τη στήριξη της Γαλλίας προς τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), στις οποίες εντάσσεται το YPG, το οποίο η Άγκυρα θεωρεί ως επέκταση του PKK.
Από την πλευρά του ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον είπε πως οι ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Βρετανίας συμφώνησαν να διεξαγάγουν περισσότερες συνομιλίες με την Τουρκία καθώς αναγνώρισαν «τις τεράστιες πιέσεις» που δέχεται η χώρα.
Ο Τζόνσον, η Γερμανίδα καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ και ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν συναντήθηκαν χθες με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ.
«Αναγνωρίζουμε τις τεράστιες πιέσεις που αντιμετωπίζει η Τουρκία», δήλωσε ο Τζόνσον, αναφέροντας τους πρόσφυγες, την τρομοκρατία και την απειλή που θέτει το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK).
«Οπότε αυτό που συμφωνήσαμε είναι ότι θα συνεχίσουμε τις συζητήσεις μεταξύ Γερμανίας, Γαλλίας, Βρετανίας και Τουρκίας», συμπλήρωσε.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Γαλλίας, στη χθεσινοβραδινή συνάντηση μεταξύ των τεσσάρων ηγετών δεν κατάφεραν να αρθούν «όλες οι ασάφειες».
Αγκάθι αποτέλεσε και το ζήτημα της αγοράς των S-400 από την Τουρκία. Έγινε λόγος για μία εθνική απόφαση της Τουρκίας, η οποία προκάλεσε την ανησυχία πολλών συμμάχων για τις επιπτώσεις αυτής της απόφασης. «Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι ένα ρωσικό αεροπορικό αμυντικό σύστημα όπως οι S-400 δεν θα ενσωματωθεί ποτέ μέσα στο NATO, δεν θα αποτελέσει ποτέ τμήμα του αεροπορικού αντιπυραυλικού αμυντικού συστήματος του ΝΑΤΟ» ξεκαθάρισε ο Στόλτενμπεργκ.