Οι νέο-οθωμανικές αυταπάτες και η τρέλα του Ερντογάν

Αντώνης Αντωνάκος

Αν η εξουσία διαφθείρει η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα. Παραφράζοντας το γνωστό απόφθεγμα μπορούμε να πούμε ότι αν η εξουσία «τρελαίνει» η απόλυτη εξουσία «τρελαίνει» απόλυτα. Η άποψη αυτή επιβεβαιώνεται στην περίπτωση του προέδρου της Τουρκίας.

Πράγματι ο κύριος Ερντογάν χρόνο με το χρόνο φαίνεται να καταλαμβάνεται από την «τρέλα του μεγαλείου» και να ονειρεύεται την αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Παγιδεύεται στο μονόδρομο της καταστροφής του.

Τα δείγματα ήταν εμφανή και πριν από το αποτυχημένο πραξικόπημα. Τα Φαραωνικά Σεράια και οι Οθωμανικές φιέστες ήταν απλώς η κορυφή του παγόβουνου και η προμετωπίδα της προσπάθειας του να αναδειχθεί η Τουρκία σε ηγέτιδα δύναμη και «προστάτη» του Μουσουλμανικού κόσμου.

Μια φιλοδοξία η οποία ενισχυόταν από την οικονομική ανάπτυξη την οποία γνώρισε η γειτονική χώρα τις τελευταίες δεκαετίες και η οποία της επέτρεψε να ανακτήσει την αυτοπεποίθηση που της είχαν στερήσει τα «στραπάτσα» των δύο προηγούμενων αιώνων.

Το αποτυχημένο πραξικόπημα – αν δεν ήταν στημένο από τον ίδιο – έδωσε στον Ερντογάν το πρόσχημα και την δυνατότητα να μετατραπεί σε «ελέω Αλλάχ Σουλτάνο».

Εκατοντάδες χιλιάδες μη φίλοι του απολύθηκαν, φυλακίστηκαν, εξοντώθηκαν. Τελευταίο επεισόδιο αποτελεί η «κατάκτηση» των αντιπολιτευόμενων Μ.Μ.Ε..

Οι λεονταρισμοί εναντίον των Η.Π.Α. και της Ευρώπης και η εισβολή σε ένα διαλυμένο κράτος για να εξουδετερώσει τον κοινό Κουρδικό κίνδυνο του επέτρεψε να διογκώσει τις εθνικιστικές ονειρώξεις του λαού του. Είναι προς το παρόν απόλυτος κυρίαρχος του παιχνιδιού. Κανένας στο εσωτερικό της Τουρκίας δεν έχει την δυνατότητα να τον αμφισβητήσει.

Όμως, όπως λέει ο λαός, «πίσω έχει η αχλάδα την ουρά». Γιατί ενώ, την εποχή του ψυχρού πολέμου η Τουρκία ήταν ένα πολύτιμο ανάχωμα στο υπογάστριο της Ε.Σ.Σ.Δ., σήμερα αυτό δεν υφίσταται.

Ενώ η «κοσμική» Τουρκία αποτελούσε ένα ανάχωμα στο φονταμενταλισμό του Ισλάμ, σήμερα , κατηγορείται ότι υποθάλπει και υποκινεί τις οργανώσεις που ονειρεύονται την εγκαθίδρυση νέο-μουσουλμανικού χαλιφάτου.

Ενώ στηρίχθηκε ως χρήσιμος «χωροφύλακας» στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή, σήμερα επιδιώκει να γίνει ισότιμος εταίρος των «μεγάλων». Αυτή είναι μια επικίνδυνη ουτοπία του Ερντογάν στην οποία τον έχει οδηγήσει η «τρέλα του μεγαλείου».

Οι «γονιδιακές συγγένειες» με τις προερχόμενες από την Ε.Σ.Σ.Δ. χώρες της Κεντρικής Ασίας, οι κοινές πολιτισμικές ρίζες και το κοινό θρήσκευμα εκτιμήθηκαν ως βάθρα για την ανάπτυξη του ηγεμονικού της ρόλου.

Τα Ισλαμικά δίκτυα, οι Τούρκοι μετανάστες, οι προσφυγικές ροές, τα Οθωμανικά κατάλοιπα στις χώρες της Ε.Ε. εκτιμήθηκαν ως μοχλοί πίεσης και εκβιασμών.

Το κοινό παρελθόν με τις Αραβικές χώρες και το κοινό θρήσκευμα με το Ιράν, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν αποτέλεσαν ουσιαστικούς παράγοντες για την απογείωση των φαντασιώσεων της Τουρκίας σε βαθμό που να ονειρεύεται την είσοδό της στο Σ.Α. του Ο.Η.Ε. και στο κλαμπ των πλέον ανεπτυγμένων και ισχυρών οικονομιών.

Οι αναλύσεις και οι εκτιμήσεις του κυρίου Ερντογάν έχουν λογική βάση αλλά λογαριάζει χωρίς τον «ξενοδόχο». Εν προκειμένω χωρίς τους «ξενοδόχους».

Γιατί καμία από τις μεγάλες δυνάμεις δεν είναι διατεθειμένη να επιτρέψει την είσοδο ενός ακόμα ισότιμου παίκτη στο γεωπολιτικό παιχνίδι. Κανένας δεν είναι διατεθειμένος να επιτρέψει σε μια χώρα που ονειρεύεται να παίξει στρατηγικό ρόλο και, βασισμένη σε εθνοτικές και θρησκευτικές συγγένειες, να υλοποιήσει τα νέο-Οθωμανικά όνειρά της. Ούτε οι Η.Π.Α. ούτε η Ε.Ε. ούτε η Ρωσία. Ούτε καν η μακρινή Κίνα.

Η πρόσβαση της στα ενεργειακά αποθέματα της Ανατολικής Μεσογείου θα είναι ιδιαίτερα περιορισμένη αν όχι εντελώς απαγορευμένη για την Τουρκία. Η βιομηχανική ανάπτυξη, βασισμένη στο φθηνό εργατικό δυναμικό, εξαρτάται από την πρόσβαση στις αγορές της Δύσης.

Η συμφωνίες για το πυρηνικό εργοστάσιο και για τους S400, εξυπηρετούν τη Ρωσία αλλά μόνο στο βαθμό που δημιουργούν πρόβλημα στη Δύση και θετικό οικονομικό αποτέλεσμα για την ίδια. Δεν είναι ούτε η Ρωσία διατεθειμένη να επιτρέψει την δημιουργία μιας νέας αυτόνομης δύναμης στο υπογάστριο της. Όχι όσο μπορεί ακόμα να το εμποδίσει.

Ο Ευρωπαϊκός δρόμος είναι κλειστός. Η Ε.Ε. δεν πρόκειται να επιτρέψει στην νέο-Οθωμανική Τουρκία να πετύχει εκεί που απέτυχε ο Σουλεϊμάν το 1529. Η κοσμική Τουρκία του Ατατούρκ, ήταν η χώρα που απέκτησε την προοπτική και την δυνατότητα να ενταχθεί στον ανεπτυγμένο κόσμο.

Η χώρα που αναδύθηκε μετά τη «βολική» ουδετερότητα του Β’ παγκοσμίου και αποτέλεσε το χαϊδεμένο παιδί της Δύσης τον καιρό του ψυχρού πολέμου, που επωφελήθηκε από λάθη και συγκυρίες για να εισβάλει στην Κύπρο, εξελίσσεται σε μια λάθος χώρα σε λάθος εποχή.

Είναι δεδομένο ότι η Τουρκία θα προσγειωθεί απότομα και οδυνηρά στην πραγματικότητα. Μέχρι τότε οι κίνδυνοι για την Ελλάδα είναι σοβαροί και οι χειρισμοί απαιτούν σοβαρότητα, υπευθυνότητα, αποφασιστικότητα αλλά πάνω απ’ όλα εθνική στρατηγική και συναίνεση.