Συντάκτης: Σιμονίντα Αργυράκου*
Το επόμενο χρονικό διάστημα και πάντως μέσα στον Μάιο αναμένεται η σύνοδος κορυφής Ε.Ε. – χωρών Δυτικών Βαλκανίων, στην οποία οι Βρυξέλλες θα ήθελαν να δώσουν ένα σήμα ότι η ευρωπαϊκή προοπτική των χωρών αυτών παραμένει ζωντανή -προκειμένου να παραμείνουν προσδεδεμένες στο ευρωπαϊκό άρμα και να μην αλληθωρίσουν προς την κατεύθυνση π.χ. της Μόσχας-, χωρίς όμως να δεσμευτούν πιο συγκεκριμένα, καθώς σε αρκετά κράτη-μέλη πιστεύουν ότι η Ενωση έχει ήδη διευρυνθεί υπερβολικά και έχουν άλλες προτεραιότητες αυτή τη στιγμή – την αντιμετώπιση της δυσμενούς οικονομικής κατάστασης σε όλη την Ευρώπη και ιδιαίτερα στον Νότο.
Από την άλλη, οι ηγέτες των βαλκανικών χωρών αναμένουν πιο σαφείς δεσμεύσεις, ώστε να περάσουν πιο εύκολα τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούν οι Βρυξέλλες. Ομως, δηλώσεις όπως του Γάλλου προέδρου Μακρόν ότι τώρα δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για την ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. σίγουρα δεν βοηθούν ως προς αυτό.
Από τις έξι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, η Σερβία, που είναι υποψήφια προς ένταξη χώρα από το 2012, μαζί με το Μαυροβούνιο, θεωρείται ότι προηγούνται στη διαδικασία ένταξης στην Ε.Ε. Μάλιστα, ο Γιοχάνες Χαν, ο Ευρωπαίος επίτροπος αρμόδιος για θέματα διεύρυνσης, είχε δηλώσει τον Ιανουάριο ότι ενδεχομένως να ενταχθούν ακόμη και το 2025.
Ωστόσο, αν και το 2025 είναι αρκετά μακριά, στην ευρωπαϊκή προοπτική της Σερβίας υπάρχουν κάποια σοβαρά εμπόδια που κάνουν ακόμα κι αυτή την πρόβλεψη να μοιάζει… αισιόδοξη.
Η προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ που έχει να εκπληρώσει το Βελιγράδι είναι «η εξομάλυνση των σχέσεων με την Πρίστινα», επειδή όμως πίσω απ’ αυτή τη φράση βρίσκεται στην ουσία η αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου, η σερβική κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου να το αναβάλλει.
Την ανεξαρτησία του Κοσόβου δύσκολα θα μπορούσε να τη δεχτεί η πλειοψηφία του σερβικού λαού και θεωρείται σίγουρο ότι όποιος πολιτικός υπογράψει μια τέτοια συμφωνία θα χάσει τις εκλογές. Τα πράγματα όμως είναι ακόμη πιο δύσκολα για το κυβερνών Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα επειδή ένα σημαντικό μέρος των ψηφοφόρων του είναι υπερεθνικιστές.
Το δεύτερο εμπόδιο είναι οι σχέσεις με τη Ρωσία. Η προσαρμογή της εξωτερικής πολιτικής μιας υποψήφιας προς ένταξη χώρας στην πολιτική της Ε.Ε. είναι μια υποχρέωση που πρέπει να εκπληρώσει – και αυτός ο όρος περιλαμβάνει π.χ. και επιβολή κυρώσεων προς τη Ρωσία που η Σερβία δεν εφαρμόζει. Επιπλέον -αν και άτυπα- το αν μια χώρα προσανατολίζεται προς το ΝΑΤΟ ή προς τη Ρωσία παίζει μεγάλο ρόλο και μπορεί να επιβραδύνει ή να επιταχύνει αισθητά την ενταξιακή διαδικασία.
Ομως, στα μάτια πολλών Σέρβων η Ρωσία είναι κάτι σαν προστάτιδα δύναμη και στο διπλωματικό επίπεδο ο πιο σημαντικός σύμμαχος στο θέμα του Κοσόβου, ενώ από την άλλη, δεν έχουν περάσει ούτε 20 χρόνια από τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ, γι’ αυτό και η αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής που ζητάει η Ε.Ε. δεν μοιάζει πολύ πιθανή για την ώρα.
Η σερβική κυβέρνηση προσπαθεί να παίζει σε δύο ταμπλό: οι αξιωματούχοι δηλώνουν σε όλους τους τόνους την προσήλωση της χώρας στις δυτικοευρωπαϊκές αξίες, ενώ την ίδια στιγμή τα ΜΜΕ, που βρίσκονται υπό απόλυτο έλεγχο του κυβερνώντος κόμματος, επιδίδονται σε ανταγωνισμό ποιος θα γράψει μεγαλύτερους διθυράμβους στον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς πήρε μέρος στη μεγάλη παρέλαση της 9ης Μαΐου στη Μόσχα και συνάντησε τον Ρώσο πρόεδρο για δεύτερη φορά μέσα σε μόλις τέσσερις μήνες.
Τέλος, τον τελευταίο μήνα προστέθηκαν και καινούργια προβλήματα. Ενώ στην αρχή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων είχαν γίνει αρκετές από τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις, στη φετινή έκθεσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στέλνει προειδοποιητικά μηνύματα στο Βελιγράδι, ειδικά όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα και την ελευθερία του Τύπου.
Και για όσους δεν βλέπουν με καλό μάτι τα κείμενα που γράφονται από τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών, να πούμε ότι στην τελευταία έκθεση των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, η Σερβία σημείωσε πτώση 10 θέσεων όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου και η ανησυχητική κατάσταση στα ΜΜΕ αποτελεί σχεδόν καθημερινό θέμα συζητήσεων μιας μεγάλης μερίδας του πληθυσμού.
*Πρώην διπλωμάτις της Δημοκρατίας της Σερβίας
Πηγή: https://www.efsyn.gr