Της Mehreen Khan
Το ρίσκο της επιλογής να γίνει την περασμένη Πέμπτη Σύνοδος Κορυφής με τηλεδιάσκεψη σήμαινε πως οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες ήταν αποφασισμένοι να αποφύγουν την ανάγκη οι ηγέτες να ξαναγράψουν το κοινό ανακοινωθέν τους κατά την e-σύνοδο της Πέμπτης. Όμως τελικά κατέληξαν να κάνουν αυτό ακριβώς.
Οι πρωθυπουργοί και πρόεδροι των 27 χωρών της ΕΕ μιλούσαν μέσω τηλεδιάσκεψης επί πέντε ώρες το βράδυ της Πέμπτης, στο πλαίσιο μιας ψηφιακής συνόδου που –όπως μάλλον είναι σύνηθες για την ΕΕ- κατέληξε σε μια παρατεταμένη μάχη για το πώς να διατυπωθεί η μια παράγραφος της ανακοίνωσής τους. Σε αυτή την περίπτωση, η διαφωνία αφορούσε το μέχρι πού μπορεί να φτάσει η ΕΕ στη συγκέντρωση πόρων για να διορθώσει την οικονομική καταστροφή που προκαλεί ο Covid-19.
Το αποτέλεσμα ήταν κάποιος μετά βίας περιορισμός του διχασμού μεταξύ του Βορά και του Νότου και μια επτασέλιδη ανακοίνωση που ουσιαστικά παρέπεμπε το θέμα στους υπουργούς Οικονομικών, στους οποίους δόθηκε διορία δυο εβδομάδων για να θέσουν ιδέες για ένα εργαλείο «στήριξης κατά της πανδημικής κρίσης».
Σύμφωνα, όμως, με ρεπορτάζ των FT, δεν είναι σαφές ποια ακριβώς είναι η εντολή που έχουν οι υπουργοί Οικονομικών για να προχωρήσουν. Η ανακοίνωση δεν αναφέρει συγκεκριμένα το βασικό υφιστάμενο σχέδιο που βρίσκεται στο τραπέζι, που είναι μια πιστωτική γραμμή από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, το ταμείο διάσωσης της ευρωζώνης. Και οι κυβερνήσεις είναι θεμελιωδώς διχασμένες ως προς τις πιο φιλόδοξες προτάσεις για την έκδοση κοινών «κορωνο-ομολόγων» για την άντληση πόρων.
Ο Mark Rutte, ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας και βασικός αντιρρησίας των αιτημάτων για κοινά ομόλογα, περιέγραψε το τελικό αποτέλεσμα ως έναν συμβιβασμό με τον «χαμηλότερο κοινό παρονομαστή». «Το κείμενο είναι λίγο ρηχό, όμως είναι το καλύτερο που μπορούσαμε να πετύχουμε,» είπε.
Δεν θα ανακουφιστούν όλοι με αυτό το «θολό» κείμενο. Οι ηγέτες της Ισπανίας και της Ιταλίας πίεζαν για πιο περιορισμένο χρονοδιάγραμμα για να υπάρξει αποτέλεσμα (10 ημέρες) και απαίτησαν οι «πέντε πρόεδροι» της ΕΕ αντί των υπουργών Οικονομικών να αναλάβουν την ευθύνη για τον σχεδιασμό λύσης για τη συνέχεια. Δεν πέτυχαν ούτε το ένα, ούτε το άλλο.
Η Ρώμη ήταν επίσης αποφασισμένη να αποφύγει το ανακοινωθέν της συνόδου να αναφέρει ξεκάθαρα τον ESM, υπό τον φόβο πως αυτό θα απέκλειε de facto άλλες επιλογές στήριξης. Επ’ αυτού, πέτυχαν. Όμως όπως ξεκαθάρισε με κατηγορηματικό τρόπο η Angela Merkel μετά τη σύνοδο, μόνο ο μηχανισμός σταθερότητας και οι πιστωτικές του γραμμές, και όχι τα κορωνο-ομόλογα, βρίσκονται στο τραπέζι για την μελλοντική αντιμετώπιση της κρίσης. «Ο ESM είναι το προτιμώμενο εργαλείο», είπε η καγκελάριος.
Ο πρόεδρος του Eurogroup, Mario Centeno, είπε την Πέμπτη πως οι υπουργοί θα συνεδριάσουν την επόμενη εβδομάδα για να προσπαθήσουν να λύσουν το θέμα. Όμως μετά από εβδομάδες διχασμού που έφερε τα «γεράκια» του Βερολίνου και της Χάγης απέναντι στις απαιτήσεις Παρισιού, Μαδρίτης και Ρώμης για δράση, δεν είναι προφανές το πού βρίσκεται ο δρόμος προς την επίτευξη συμφωνίας.
Ο κ. Rutte επέμεινε και πάλη πως η όποια χρήση του χρήματος του ESM θα πρέπει να συνοδεύεται από πλήρεις όρους, όμως αυτό αποτελεί «ανάθεμα» για τις χώρες του Νότου της ευρωζώνης. Με την συζήτηση για τον ESM να παραμένει ευαίσθητο σημείο, διπλωμάτες και υπουργοί θα μπορούσαν ακόμα να διοχετεύσουν την ενέργειά τους στην προσπάθεια να αυξήσουν τα δάνειας προς τις επιχειρήσεις από την Ευρωπαϊκή Επενδυτική Τράπεζα, ή να προχωρήσουν με σχέδια εξεύρεσης περισσότερου μετρητού στον τρέχοντα προϋπολογισμό της ΕΕ για δαπάνες που θα σχετίζονται με τον κορωνοϊό.
Όμως παρά τις πρωτοβουλίες αυτές, το θεμελιώδες ερώτημα του πώς θα πρέπει να επιμεριστεί το επιπλέον χρέος που θα δημιουργήσει ο κορωνοϊός, παραμένει άλυτο.
Οι ηγέτες θα συνεδριάσουν εκ νέου σε ένα δεκαπενθήμερο. Θα έχουν πολλά να «μπαλώσουν». Ο πορτογάλος Antonio Costa εξαπέλυσε επίθεση κατά του Ολλανδού υπουργού Οικονομικών Wopke Hoekstra για τα «αποκρουστικά» και «αναίσθητα» σχόλιά του, ότι οι οικονομίες του Νότου απέτυχαν να μεταρρυθμιστούν.