Ιδιαίτερο ενδιαφέρον ειδικά στο φόντο των σημερινών εξελίξεων μετά την κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών από την ελληνική βουλή και την αναγνώριση της Βόρειας Μακεδονίας, αποκτούν οι δηλώσεις και οι θέσεις του ηγέτη και επί πολλά χρόνια Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ, Χαρίλαου Φλωράκη, όταν ξεκίνησε το λεγόμενο Μακεδονικό.
Δηλώσεις Φλωράκη στην Κέρκυρα – 12.4.1992
«Εμείς ως χώρα στηρίξαμε την όλη υπόθεση να απαλείψουν το όνομα Μακεδονία. Κι εγώ ρωτάω: αυτό είναι το πρόβλημα; Πέστε ότι συμφωνούσαμε και άλλαζε το όνομα. Οι δυνάμεις εκείνες που είναι υπαρκτές στα Σκόπια και διεκδικούν την ελληνική Μακεδονία, θα σταματήσουν επειδή άλλαξε η ονομασία να τη διεκδικούν; Δε θα σταματήσουν. Κι αν μείνει το όνομα και τους αναγνωρίσουν, τι θα γίνει η χερσαία σύνδεση της Ελλάδας; Με τους Τούρκους δεν έχουμε καλές σχέσεις, με τους Βούλγαρους το ίδιο, με τους Αλβανούς το ίδιο. Με ποιους θα έχουμε τελικά; Τι λύση προτείνουμε ως ΚΚΕ; Δε θα μας έφτανε μια διακήρυξη ειδική μ’ όλες τις βαλκανικές χώρες ότι κανείς δε διεκδικεί τίποτα; Τι το καλύτερο θα ήταν απ’ αυτό; Γιατί δεν ακολουθάμε μια τέτοια πολιτική; Μια πολιτική ανάπτυξης σχέσεων και αφήνουμε την Τουρκία κι αλωνίζει; Η πολιτική της Ελλάδας στην ουσία είναι “ή αλλάζετε το όνομα ή τίποτα”. Και ξέρετε πού οδηγεί αυτό; θα έχουμε μια έξαρση του εθνικισμού. Δε θέλω να γίνω μάντης κακών, αλλά θα έχουμε μια επανάληψη σε άλλη κλίμακα της Μικράς Ασίας, με τα συνθήματα εκείνα της Κόκκινης Μηλιάς και δε συμμαζεύεται».
Συνέντευξη Φλωράκη στη Νόβα Ματσεντόνια (αναδημοσίευση Ριζοσπάστης 7.5.1998)
Σταχυολογούμε ορισμένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία των δηλώσεων του Χαρίλαου Φλωράκη.
«-Ένα από τα προβλήματα που μπαίνουν εμπόδιο στην κοινή δράση είναι το πρόβλημα της Μακεδονικής Μειονότητας στην Ελλάδα. Δεν μπορεί να αποφευχθεί αυτό το ζήτημα.
– Όταν μου είπαν ότι ζητάει συνέντευξη η “Νόβα Μακεντόνια” είπα στους συνεργάτες μου: “Να δείτε που θα με ρωτήσουν για τους Σλαβομακεδόνες στην Ελλάδα”. Προσέξτε! Τι θα πει μειονότητα; Η μειονότητα έχει ορισμένα χαρακτηριστικά…
– Ναι, αλλά…
– Σταθείτε μια στιγμή. Μη μου λέτε εμένα για τους Σλαβομακεδόνες. Εμείς πήγαμε στο εκτελεστικό απόσπασμα για τους Σλαβομακεδόνες, υπερασπιζόμενοι τα δικαιώματά τους. Εθνική μειονότητα σημαίνει ότι ανήκει σε κάποιο έθνος.
Δεύτερον: Η ύπαρξη εθνικής μειονότητας προϋποθέτει τη γεωγραφική της ενότητα. Σλαβομακεδόνες υπάρχουν στην Ελλάδα, κατά κύριο λόγο στη Φλώρινα, στην Καστοριά, αλλά υπάρχουν και στην περιοχή των Σερρών και της Εδεσσας.
Τρίτο: Εθνική μειονότητα σημαίνει οικονομική ενότητα.
Αυτά, για να έχουμε τον πλήρη ορισμό της εθνικής μειονότητας. Υπάρχουν βεβαίως και άλλα δεδομένα. Ζητήματα παραδόσεων, ηθών και εθίμων, πολιτισμού κλπ.
Ποια είναι η θέση του ΚΚΕ για τους Σλαβομακεδόνες Ελληνες πολίτες; Υποστηρίζουμε ότι οι Σλαβομακεδόνες που υπάρχουν στην Ελλάδα πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα που έχουν όλοι οι Ελληνες πολίτες. Να έχουν το δικαίωμα να μιλούν και να καλλιεργούν τη γλώσσα τους, τις παραδόσεις τους, τον πολιτισμό τους, τους χορούς και τα τραγούδια τους. Καμία διάκριση να μην υπάρχει. Αυτή μας η θέση πηγάζει απ’ όλη την ιστορία του ΚΚΕ. Παλέψαμε και παλεύουμε ενάντια σε όλες τις διακρίσεις».
Η αναδημοσιευμένη συνέντευξη στον Ριζοσπάστη – 7.5.1998
Τους μεγάλους κινδύνους που ελλοχεύουν για τους λαούς της Βαλκανικής Χερσονήσου, αλλά και της ευρύτερης περιοχής από την πολιτική του ιμπεριαλισμού, υπογράμμισε ο επίτιμος Πρόεδρος του ΚΚΕ Χ. Φλωράκης στη συνέντευξη που έδωσε χτες στην εφημερίδα της ΠΓΔΜ “Νόβα Μακεντόνια”. Ο επίτιμος Πρόεδρος του Κόμματος εξέφρασε την ανησυχία των Ελλήνων κομμουνιστών για τις εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα και δρομολογούνται στα Βαλκάνια – ιδιαίτερα μετά τα γεγονότα στο Κοσσυφοπέδιο – και τόνισε ότι υπάρχει ανάγκη κοινής αντιιμπεριαλιστικής συνεργασίας και δράσης των λαών. Ολόκληρη η συνέντευξη έχει ως εξής:
– Κύριε Φλωράκη, εσείς είστε πολλά χρόνια στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας. Πού οφείλεται η πρωτοβουλία σας να επισκεφτείτε τη χώρα μας αυτή τη στιγμή; Είναι θέμα καθαρά σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών ή η επίσκεψή σας οφείλεται στη γενικότερη κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή, που παίρνει μορφή αποσταθεροποίησης;
– Με όσους έχω έρθει σε επαφή αυτές τις μέρες – και χτες και σήμερα – το ίδιο ερώτημα μου υπέβαλαν. Ενας είναι ο σκοπός της επίσκεψής μας. Να βοηθήσουμε όσο είναι δυνατό για την παραπέρα ανάπτυξη και σύσφιξη των φιλικών σχέσεων ανάμεσα στον ελληνικό λαό και το λαό της ΠΓΔΜ. Αυτός είναι ο σκοπός της επίσκεψής μας. Θα πείτε, όμως, “γιατί τώρα”, πολύ περισσότερο που κατά κάποιο τρόπο άρχισαν να εξομαλύνονται οι σχέσεις.
Ανησυχούμε πάρα πολύ για την κατάσταση. Είδατε ότι τα γεγονότα δε σταμάτησαν στο διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας, δε σταμάτησαν στον πόλεμο της Βοσνίας. Εχουμε τώρα τα γεγονότα στο Κόσσοβο.
Μας ‘λεγαν στη συνάντηση που είχαμε με το Σοσιαλιστικό Κόμμα ότι καλλιεργείται η προπαγάνδα και στην αλβανική μειονότητα που υπάρχει στη χώρα σας, στο Τέτοβο, ότι “αυτοί στο Κόσσοβο είναι αδέλφια μας κι εμείς πρέπει να τους υποστηρίξουμε”. Ολα αυτά περικλείουν κινδύνους που μπορεί να επεκταθούν στη χώρα σας. Ανησυχούμε κι εμείς. Εχουμε σύνορα μαζί σας και πιστεύουμε – ίσως να το πιστεύετε κι εσείς – ότι έχουμε κάποια κοινά ήθη και έθιμα, κάποιες κοινές παραδόσεις.
Εχει αργαστεί το τομάρι μας από την πολιτική των ιμπεριαλιστών. Οι ιμπεριαλιστές δεν πρόκειται να σταθούν εδώ. Θα επεκταθούν παραπέρα στη Θράκη που υπάρχει μουσουλμανική μειονότητα, στη Βουλγαρία που υπάρχει τουρκική μειονότητα κ. ο. κ. Στόχος τους είναι να εξασφαλίσουν τον οικονομικό και πολιτικό τον απόλυτο έλεγχο στις βαλκανικές χώρες. Και στο Αιγαίο ενδιαφέρονται να ελέγχουν το δρόμο προς τη Δύση για τα πετρέλαια του Καυκάσου.
– Ποιοι είναι αυτοί που επιδιώκουν όσα μας είπατε;
– Θα τους δοκιμάσετε και στο δικό σας τομάρι και θα καταλάβετε ποιοι είναι. Αλλωστε σας είπα: Οι ιμπεριαλιστές. Οι Αμερικάνοι ιμπεριαλιστές, οι Γερμανοί κλπ., μπορούν να τσακώνονται τώρα γιατί έλειψε το αντίπαλο δέος. Τώρα οι διαφορές τους είναι στην πρώτη γραμμή. Πρωτύτερα, μπροστά στον κίνδυνο της Σοβιετικής Ενωσης, οι αντιθέσεις τους έμπαιναν σε δεύτερο πλάνο. Τώρα ήρθαν σε πρώτο. Δέστε στις πρώην Δημοκρατίες της Γιουγκοσλαβίας και στην Αλβανία, λίγο – πολύ τα έχουν μοιράσει: Πού θα είναι οι Γερμανοί, πού θα είναι οι Αμερικάνοι.
– Στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις εσείς βλέπετε αυτούς που προωθούν τον εθνικισμό σ’ αυτή την περιοχή ως μέθοδο;
– Βεβαίως. Εκμεταλλεύονται τα αισθήματα ορισμένων ντόπιων. Αγνοείτε μήπως τη διακήρυξη του Κλίντον για τη Νέα Τάξη Πραγμάτων; Ποια είναι η Νέα Τάξη; Νέα Τάξη σημαίνει εξασφάλιση του οικονομικού και πολιτικού ελέγχου. Υποθάλπουν τις διαμάχες ανάμεσα στις μειονότητες κι έρχονται μετά με το φωτοστέφανο της ειρήνης.
– Η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ΝΑΤΟ. Ο δικός μας προσανατολισμός είναι επίσης προς την Ευρωπαϊκή Ενωση και το ΝΑΤΟ. Ποια είναι η εμπειρία της Ελλάδας από τέτοιες ενώσεις σε διεθνές επίπεδο;
– Η εμπειρία της Ελλάδας είναι πικρή. Τίποτα το καλό δεν είδαμε. Το πρόβλημα της εθνικής ανεξαρτησίας και κυριαρχίας έγινε πιο οξύ. Ουσιαστικά, σήμερα την πολιτική της Ελλάδας την επεξεργάζονται και μας τη στέλνουν από τις Βρυξέλλες. Μια πολιτική που εξυπηρετεί τα μεγάλα μονοπώλια και τις πολυεθνικές, που εξουσιάζουν τη λεγόμενη κοινή αγορά. Αυτή είναι η δική μας πείρα.
– Υπάρχει εθνικισμός στην Ελλάδα;
– Βεβαίως, υπάρχει. Υπάρχει και σε μας και σε σας.
– Πώς εκτιμάτε τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των δύο χωρών σχετικά με το όνομα, σε μια στιγμή που η κατάσταση στην περιοχή γίνεται πολύ ανησυχητική για την ειρήνη και την ασφάλεια;
– Πιστεύω να το γνωρίζετε. Το ΚΚΕ ήταν το μοναδικό πολιτικό κόμμα, απ’ όλα τα πολιτικά κόμματα, που αντιτάχθηκε στο ζήτημα να μπαίνει το όνομα υπεράνω όλων. Επίσης το Κόμμα μας ήταν το μοναδικό κόμμα στην Ελλάδα που κατήγγειλε τα εθνικιστικά συλλαλητήρια και αρνήθηκε να πάρει μέρος. Το υπογραμμίζω αυτό, γιατί υπάρχουν αυταπάτες ότι και άλλα κόμματα, δήθεν αριστερά, είχαν από την αρχή ίδιες θέσεις με μας.
Εμείς είπαμε ευθύς εξαρχής ότι το κύριο δεν είναι το όνομα. Είναι βεβαίως ένα ζήτημα, που μπορεί να λυθεί, αλλά δεν είναι το κύριο. Τονίσαμε ότι και το πρόβλημα του ονόματος να μην υπήρχε, δε θα ξεμπερδεύαμε με τον εθνικισμό και από τις δυο πλευρές. Αυτοί π. χ. που λέγανε σε κάποιο συνέδριο στο Μοναστήρι ότι “το επόμενο συνέδριο θα το κάνουμε στη Θεσσαλονίκη”, θα σταματούσαν να λένε αυτές τις ανοησίες, αν το πρόβλημα του ονόματος δεν υπήρχε. Δεν είναι λοιπόν το πρόβλημα του ονόματος το κύριο. Το όνομα απλώς διευκολύνει ορισμένους εθνικιστές να κάνουν την προπαγάνδα τους.
– Στην Ελλάδα, όμως, καλλιεργείται στην κοινή γνώμη η προπαγάνδα ότι είναι απαράδεκτο να φέρουμε το όνομα Μακεδονία.
– Υπάρχει τέτοια προπαγάνδα. Μακεδονία, όμως, δεν υπάρχει μονάχα εδώ. Αν π. χ. είχα γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη ή στην Κοζάνη ή στη Φλώρινα ή στις Σέρρες, εγώ, ο πατέρας μου, ο παππούς μου, και μεγάλωνα εκεί, δε θα μπορούσα μήπως να λέω ότι είμαι Μακεδόνας;
– Βεβαίως και θα μπορούσατε.
– Εσείς αν είχατε γεννηθεί σ’ αυτό το 39,5% της Γεωγραφικής Μακεδονίας που ανήκει στη χώρα σας, δε θα μπορείτε να έχετε το δικαίωμα να λέτε ότι είστε Μακεδόνισσα.
– Ασφαλώς. Γίνεται όμως λόγος για τη συνταγματική ονομασία του κράτους μας. Εμείς δεν αμφισβητούμε το δικαίωμα να λέγετε Μακεδόνας όποιος γεννήθηκε σ’ οποιοδήποτε μέρος στο γεωγραφικό χώρο της Μακεδονίας.
– Ακριβώς εδώ είναι που θέλει προσοχή. Να μην καταργούνται τα σύνορα. Εχετε κι εσείς Μακεδονία, έχουμε κι εμείς Μακεδονία και μάλιστα το μεγαλύτερο μέρος. Το 50,5% της Γεωγραφικής Μακεδονίας είναι στην Ελλάδα. Εδώ είναι το 39,5%. Στη Βουλγαρία είναι το 9,5% και στην Αλβανία το 0,5%. Ετσι έγινε. Τη μοιράσανε τη Μακεδονία με τους Βαλκανικούς Πολέμους.
– Ποια είναι η θέση σας για την ύπαρξη του κράτους “Δημοκρατία της Μακεδονίας”;
– Εμείς μιλάμε για την ανάπτυξη των σχέσεων, οικονομικών, πολιτιστικών κ. ο. κ. σε ισότιμη βάση. Σας το είπα στην αρχή. Εμείς δε δίνουμε πρωταρχική σημασία στο ζήτημα της ονομασίας. Εμείς τι λέμε; Λέμε να βρεθεί λύση. Μας είπαν εδώ, ο ίδιος ο Πρόεδρος Γκλιγκόροφ, πως όταν λέτε “Δημοκρατία της Μακεδονίας”, εννοείτε το συγκεκριμένο κράτος που ζείτε με τα συγκεκριμένα σημερινά του σύνορα. Είναι μια εξήγηση.
Ο Πρόεδρος επίσης επανέλαβε με κατηγορηματικό τρόπο ότι η χώρα σας σέβεται τα σύνορα της Ελλάδας κι ότι είναι ενάντια σε κάθε επέμβαση στα εσωτερικά κάθε άλλης χώρας. Ομως, έχετε κι εσείς τους εθνικιστές σας, έχουμε κι εμείς τους δικούς μας. Γι’ αυτό όλοι μαζί πρέπει να παλέψουμε ενάντια στον εθνικισμό. Μονάχα τους λαούς των δύο χωρών δε βοηθάνε οι εθνικιστές και εξυπηρετούν τους ιμπεριαλιστές, που εκμεταλλεύονται αυτά τα αισθήματα για να επιβάλουν τη δική τους πολιτική.
– Ενα από τα προβλήματα που μπαίνουν εμπόδιο στην κοινή δράση είναι το πρόβλημα της Μακεδονικής Μειονότητας στην Ελλάδα. Δεν μπορεί να αποφευχθεί αυτό το ζήτημα.
– Οταν μου είπαν ότι ζητάει συνέντευξη η “Νόβα Μακεντόνια” είπα στους συνεργάτες μου: “Να δείτε που θα με ρωτήσουν για τους Σλαβομακεδόνες στην Ελλάδα”. Προσέξτε! Τι θα πει μειονότητα; Η μειονότητα έχει ορισμένα χαρακτηριστικά…
– Ναι, αλλά…
– Σταθείτε μια στιγμή. Μη μου λέτε εμένα για τους Σλαβομακεδόνες. Εμείς πήγαμε στο εκτελεστικό απόσπασμα για τους Σλαβομακεδόνες, υπερασπιζόμενοι τα δικαιώματά τους. Εθνική μειονότητα σημαίνει ότι ανήκει σε κάποιο έθνος.
Δεύτερον: Η ύπαρξη εθνικής μειονότητας προϋποθέτει τη γεωγραφική της ενότητα. Σλαβομακεδόνες υπάρχουν στην Ελλάδα, κατά κύριο λόγο στη Φλώρινα, στην Καστοριά, αλλά υπάρχουν και στην περιοχή των Σερρών και της Εδεσσας.
Τρίτο: Εθνική μειονότητα σημαίνει οικονομική ενότητα.
Αυτά, για να έχουμε τον πλήρη ορισμό της εθνικής μειονότητας. Υπάρχουν βεβαίως και άλλα δεδομένα. Ζητήματα παραδόσεων, ηθών και εθίμων, πολιτισμού κλπ.
Ποια είναι η θέση του ΚΚΕ για τους Σλαβομακεδόνες Ελληνες πολίτες; Υποστηρίζουμε ότι οι Σλαβομακεδόνες που υπάρχουν στην Ελλάδα πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα που έχουν όλοι οι Ελληνες πολίτες. Να έχουν το δικαίωμα να μιλούν και να καλλιεργούν τη γλώσσα τους, τις παραδόσεις τους, τον πολιτισμό τους, τους χορούς και τα τραγούδια τους. Καμία διάκριση να μην υπάρχει. Αυτή μας η θέση πηγάζει απ’ όλη την ιστορία του ΚΚΕ. Παλέψαμε και παλεύουμε ενάντια σε όλες τις διακρίσεις.
– Μήπως, όμως, το ζήτημα των περιουσιακών στοιχείων αυτών που έχουν φύγει αποτελεί την αιτία ώστε η ελληνική κυβέρνηση να μην παραδέχεται την ύπαρξη μακεδονικής εθνικής μειονότητας, παρόλο που έχει υπογράψει διεθνείς συμβάσεις που την υποχρεώνουν να το κάνει;
– Ακούστε. Είχαμε έναν εμφύλιο πόλεμο. Στον πόλεμο αυτό συμμετείχαν ολόψυχα και οι Σλαβομακεδόνες. Εγώ στη μεραρχία μου είχα μια διλοχία από Σλαβομακεδόνες, με επικεφαλής τον Πρίκο και τον Γάτσο. Για την Ελλάδα παλεύαμε και οι Ελληνες και οι Σλαβομακεδόνες. Νικηθήκαμε. Κι αναγκάστηκαν οι μαχητές και οι οπαδοί του ΔΣΕ να πάνε στις σοσιαλιστικές χώρες. Και στην Αλβανία πήγαν, κι εδώ ήρθαν, και στη Βουλγαρία πήγαν, και στην Ουγγαρία, και στην Πολωνία, και στην ΕΣΣΔ. Στην Τασκένδη πήγαν πάνω από 20 χιλιάδες. Και Ελληνες και Σλαβομακεδόνες.
Οι νικητές του εμφυλίου ευκαιρία βρήκαν ορισμένα σλαβομακεδόνικα χωριά που άδειασαν να τα γεμίσουν με κατοίκους από άλλες περιοχές. Και υπάρχει ένα πρόβλημα.
Ύστερα από τον αγώνα τόσων χρόνων αναγκάστηκε η κυβέρνηση Παπανδρέου να δεχτεί τον επαναπατρισμό των πολιτικών προσφύγων, αλλά με τον όρο να είναι Ελληνες το γένος. Μια θέση στην οποία το ΚΚΕ αντιτάχθηκε από την αρχή και παλεύει ώστε να καταργηθεί η σχετική διάταξη του νόμου. Αυτή είναι η κατάσταση κι εσείς που είστε νέοι να βγάλετε συμπεράσματα για το τι σημαίνει ιμπεριαλισμός.
Πατήστε ΕΔΩ για να δείτε την συνέντευξη όπως αναδημοσιεύτηκε στον Ριζοσπάστη.