ΝΕΟΤΕΡΟΣ Η ΝΕΩΤΕΡΟΣ; ΤΑ παραθετικά των επιθέτων (Μέρος Β’)

Στο https://www.in.gr διαβάσαμε:

Το συγκριτικό και το υπερθετικό ενός επιθέτου μαζί λέγονται με ένα όνομα παραθετικά του επιθέτου.
Σε ό,τι αφορά το σχηματισμό των παραθετικών, οι κυριότερες επισημάνσεις μας είναι οι εξής:

1. Ο συγκριτικός βαθμός των επιθέτων σχηματίζεται περιφραστικά από το θετικό βαθμό και το ποσοτικό επίρρημα πιο (σε ορισμένες περιπτώσεις, σε ύφος τυπικό, χρησιμοποιείται στη θέση τού πιο το πλέον): πιο όμορφος, πιο βαθύς, πιο σαφής κ.λπ.
2. Πολλά επίθετα σχηματίζουν και μονολεκτικό συγκριτικό βαθμό, με την προσθήκη του επιθήματος -ό(ύ)τερος, -η, -ο και σπανιότερα του επιθήματος -έστερος, -η, -ο στο θέμα της λέξης: ομορφότερος, βαθύτερος, σαφέστερος κ.λπ.
3. Ορισμένα επίθετα σχηματίζουν και μονολεκτικό και περιφραστικό τύπο (π.χ., ωραιότερος και πιο ωραίος), άλλα μόνο μονολεκτικό (π.χ., κατώτερος) και άλλα μόνο περιφραστικό (π.χ., πιο πεισματάρης).
4. Ο απόλυτος υπερθετικός βαθμός σχηματίζεται μονολεκτικά είτε με την προσθήκη του επιθήματος -ό(ύ)τατος, -η, -ο είτε με την προσθήκη του επιθήματος -έστατος, -η, -ο στο θέμα της λέξης: ωραιότατος, στερεότατος, βαθύτατος, γλυκύτατος, επιεικέστατος, επιμελέστατος.
5. Τα μονολεκτικά παραθετικά ορισμένων επιθέτων σχηματίζονται από διαφορετική ρίζα ή με διαφορετικό τρόπο από εκείνα των άλλων επιθέτων. Τα εν λόγω παραθετικά λέγονται ανώμαλα. Τα σημαντικότερα είναι τα εξής:

απλός                          απλούστερος                      απλούστατος
κακός                          χειρότερος                          κάκιστος/χείριστος
καλός                          καλύτερος                           άριστος/κάλλιστος
λίγος                           λιγότερος                            ολίγιστος/ελάχιστος
μεγάλος                     μεγαλύτερος                        μέγιστος
μικρός                       μικρότερος                          μικρότατος/ελάχιστος
πολύς                        περισσότερος/πιότερος       πλείστος

6. Σε μερικά επίθετα λείπει ο θετικός βαθμός ή και ένας από τους δύο άλλους βαθμούς. Τα παραθετικά των επιθέτων αυτών λέγονται ελλειπτικά παραθετικά. Τα περισσότερα ελλειπτικά παραθετικά παράγονται από επιρρήματα, προθέσεις ή μετοχές:

(άνω)                             ανώτερος                        ανώτατος
(άπω)                            απώτερος                        απώτατος
(ένδον)                         ενδότερος                        ενδότατος
(έξω)                             εξώτερος                         εξώτατος
(έσω)                            εσώτερος                         εσώτατος
(κάτω)                          κατώτερος                       κατώτατος
(πλησίον)                    πλησιέστερος                  πλησιέστατος
(προ)                            πρότερος                         πρώτος
(υπέρ)                          υπέρτερος                        υπέρτατος
(επικρατών)               επικρατέστερος                     —
(προτιμώμενος)        προτιμότερος                          —
—                                 προγενέστερος                      —
—                                 μεταγενέστερος                     —
—                                 πρωτύτερος                            —
—                                 ύστερος                               ύστατος
—                                   —                                       ύπατος
—                                   —                                       έσχατος
—                                   —                                       εκλαμπρότατος
—                                   —                                       αιδεσιμότατος

 

Νεότερος ή νεώτερος; Τα παραθετικά των επιθέτων (Μέρος Α’)(Πηγή)

Απάντηση

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.