Του Παναγή Γαλιατσάτου
Ένα σχέδιο των μυστικών υπηρεσιών της Μόσχας για αύξηση της ρωσικής επιρροής στο Άγιον Όρος, καθώς και για χρηματισμό βουλευτών ώστε να αποτραπεί η κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών από την ελληνική Βουλή ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την ελληνική κυβέρνηση και οδήγησε στις απελάσεις των 4 Ρώσων διπλωματών, που κοινοποιήθηκαν στη Μόσχα στις αρχές του μήνα.
Σύμφωνα με την εφημερίδα «Real News» που επικαλείται κυβερνητικές πηγές σημαντικό ρόλο στην εκτέλεση αυτού του σχεδίου διαδραμάτισε ο πρώην γενικός πρόξενος της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη, Αλεξέι Ποπόφ, ο οποίος είχε τον έλεγχο των επαφών με τους ιερωμένους αλλά και την εποπτεία των χρηματοδοτήσεων στο ‘Αγιον ‘Ορος.
Ο συνταξιούχος διπλωμάτης ο οποίος διατηρεί διαμέρισμα στη Θεσσαλονίκη και ερχόταν πολύ συχνά στην Ελλάδα και μετά τη λήξη της θητείας του, τον Νοέμβριο του 2016, ήταν ο άνθρωπος-κλειδί πίσω από την προσπάθεια των Ρώσων να αυξήσουν την επιρροή τους στο ‘Αγιον ‘Ορος και να αποκτήσουν ισχυρά ερείσματα σε όλη τη βόρεια Ελλάδα.
Ο Αλ. Ποπόφ γνώριζε άριστα το ‘Αγιον ‘Ορος, το οποίο επισκέφτηκε για πρώτη φορά το 1976 ως ακόλουθος της πρεσβείας της τότε ΕΣΣΔ στην Αθήνα. Η ζωή στη μοναστική κοινότητα τον είχε εντυπωσιάσει και μάλιστα αργότερα ο ίδιος βαπτίστηκε στην Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονος (ρωσικό μοναστήρι). Ο Ποπόφ πήγαινε πολύ τακτικά στο ‘Αγιον ‘Ορος και δεν έχει λείψει από καμία σημαντική επίσκεψη Ρώσου πολιτικού ή θρησκευτικού αξιωματούχου εκεί τα τελευταία χρόνια, ενώ ήταν εκείνος που ανέγνωσε τους χαιρετισμούς του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και του πρωθυπουργού Μεντβέντεφ κατά την ενθρόνιση του νέου ηγούμενου της Μονής Αγίου Παντελεήμονος Ευλόγιου, τον Οκτώβριο του 2016.
Γιος ζεύγους Ρώσων διπλωματών που υπηρέτησαν στην πρεσβεία της ΕΣΣΔ στην Αθήνα στα τέλη της δεκαετίας του ’50, ο Ποπόφ μιλά άπταιστα Ελληνικά, ενώ φέρεται να διαθέτει και άριστη γνώση γύρω από τα κανονιστικά και δογματικά θέματα της Ορθοδοξίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Γενικό Προξενείο της Θεσσαλονίκης η ρωσική χρηματοδότηση προς τις μονές του Αγίου Ορους (όχι μόνο στο ρωσικό μοναστήρι) αυξήθηκε, κυρίως μέσω των δωρεών πλούσιων «Ρώσων /ταξιδιωτών» που επισκέπτονταν τη μοναστική πολιτεία. Πρωταρχικός στόχος αυτής της δραστηριότητας ήταν, σύμφωνα με πληροφορίες η αύξηση της επιρροής του Πατριαρχείου Μόσχας στο ‘Αγιον ‘Ορος σε βάρος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.
Τον τελευταίο χρόνο ωστόσο, και αφού έγινε γνωστό στη Μόσχα ότι προετοιμαζόταν λύση στο ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ ανάμεσα σε Αθήνα και Σκόπια, οι Ρώσοι θέλησαν να χρησιμοποιήσουν τα ερείσματά τους για να δημιουργήσουν κλίμα και στο εσωτερικό της Ελλάδας εναντίον της λύσης όπως άλλωστε έκαναν στην ΠΓΔΜ.
Αιχμή του δόρατος σε αυτή την προσπάθεια φαίνεται ότι αποτέλεσαν τα ρωσικά χρήματα στο ‘Αγιον ‘Ορος με τα οποία φέρονται να χρηματοδοτήθηκαν κινητοποιήσεις κατά της συμφωνίας των Πρεσπών, ενώ σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές επιχειρήθηκε και η απόπειρα χρηματισμού βουλευτών.
Η δραστηριότητα αυτή έγινε γνωστή στις ελληνικές Αρχές αλλά και στις δυτικές μυστικές υπηρεσίες. Μάλιστα, στο πλαίσιο αυτό δεν ήταν καθόλου τυχαία η επίσκεψη του Αμερικανού πρέσβη Τζέφρι Πάιατ στο ‘Αγιον ‘Ορος τον Απρίλιο του 2018 (σ.σ. πήγε για να σχηματίσει επιτόπου άποψη, λένε διπλωματικές πηγές). Παράλληλα με τη δράση τους στο ‘Αγιον ‘Ορος οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες και ο Ποπόφ φρόντιζαν για την εξασφάλιση ερεισμάτων σε όλη τη βόρεια Ελλάδα, με αποκορύφωμα τη Λειτουργία παραρτήματος της Αυτοκραττορικής Ορθόδοξης Παλαιστινιακής ‘Ενωσης στη Θεσσαλονίκη, τον Οκτώβριο του 2016.
Πρόκειται για μια οργάνωση που έχει ως σκοπό την αύξηση της ρωσικής επιρροής και που πρόεδρός της είναι ο Σεργκέι Στεπάσιν, πρώην πρωθυπουργός και πρώην επικεφαλής των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών. Αντιπρόεδρος του παραρτήματος αυτού ήταν ο κ. Ποπόφ, ο οποίος μπορούσε έτσι να συνεχίσει ανενόχλητος τη δραστηριότητά του στην Ελλάδα.
Πέρα από την προσπάθεια παρεμπόδισης της συμφωνίας των Πρεσπών, ένας από τους στόχους των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών στην Ελλάδα ήταν και η αλίευση πληροφοριών, μάλιστα μέσω προσεταιρισμού πρώην στελεχών της ΕΥΠ, όπως έχουν πει στην «Real News» υψηλόβαθμα στελέχη της υπηρεσίας.
Πριν από λίγες εβδομάδες ο πλήρης φάκελος για όλες αυτές τις δραστηριότητες έφτασε στο Μέγαρο Μαξίμου και ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας είχε τη δυνατότητα να προβεί σε ιδία εκτίμηση της σοβαρότητας του ζητήματος. «Κομμένη η πλάκα», είπε χαρακτηριστικά στους συνεργάτες του και ζήτησε να ληφθούν μέτρα που θα αποτελούν ένα σαφές μήνυμα αποφασιστικότητας της Ελλάδας να υπερασπιστεί την κυριαρχία της στην επικράτειά της. Κυβερνητικές πηγές απορρίπτουν τις αιτιάσεις ότι η Αθήνα ήθελε να δώσει διαπιστευτήρια στις ΗΠΑ ενόψει της συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ.
«Δεν γινόμαστε η ουρά κανενός», αναφέρει χαρακτηριστικά ανώτατος κυβερνητικός παράγοντας ο οποίος επισημαίνει ότι η Ελλάδα δεν υπέκυψε στις πιέσεις να προχωρήσει σε απελάσεις με αφορμή την υπόθεση Σκριπάλ, επειδή τότε πίστευε πως δεν υπήρχαν επαρκείς αποδείξεις, «Αυτή τη φορά υπήρχαν οι αποδείξεις. Διαπιστώσαμε παιχνίδι σε βάρος της χώρας», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Η σημασία της Αλεξανδρούπολης
Στο επίκεντρο του ρωσικού ενδιαφέροντος στη Βόρεια Ελλάδα είναι εδώ και πολλά χρόνια η Αλεξανδρούπολη. Μάλιστα σύμφωνα με τις πληροφορίες η Αλεξανδρούπολη αποτελούσε και τον «τόπο του εγκλήματος» για τις υπόγειες διασυνδέσεις με στόχο της ενίσχυση της ρωσικής επιρροής και της παρεμπόδισης της συμφωνίας για το Μακεδονικό.
Βασικός λόγος που η Αλεξανδρούπολη αποτελεί σημείο αναφοράς για τη Ρωσία είναι το λιμάνι της, το οποίο έχει κομβική σημασία για τους ενεργειακούς σχεδιασμούς στην περιοχή. Τον Ιούλιο του 2015 και με πρωτοβουλία του τότε γενικού πρόξενου της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη Αλεξέι Ποπόφ έγινε αδελφοποίηση της Αλεξανδρούπολης με την Αγία Πετρούπολη, μια κίνηση ενδεικτική για τη σημασία την οποία αποδίδουν οι Ρώσοι στη βορειοελλαδική πόλη. Μάλιστα, εξετάζεται και το ενδεχόμενο αεροπορικής σύνδεσης ανάμεσα στην Αγία Πετρούπολη και την Αλεξανδρούπολη, ενώ στους σχεδιασμούς της πόλης βρίσκεται και η ανέγερση ρωσικού ναού για τους 7.000 ομογενείς. Ήδη λειτουργεί ένα ξύλινο ρωσικό ναΐδιο που μεταφέρθηκε εξ ολοκλήρου από τη Ρωσία.
Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι με δηλώσεις του Ρώσου πρέσβη Αντρέι Μασλόφ πριν από λίγους μήνες οι Ρώσοι είχαν αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να διεκδικήσουν το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης όταν προκηρυχτεί διαγωνισμός από το ΤΑΙΠΕΔ.
Για το λιμάνι, ωστόσο, και γενικότερα για την περιοχή της Αλεξανδρούπολης ενδιαφέρονται και μάλιστα πολύ έντονα και οι Αμερικανοί. Ο Αμερικανός πρέσβης Τζέφρι Πάιατ δεν έχει κρύψει ότι η κατασκευή τερματικού υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG στην Αλεξανδρούπολη είναι έργο κορυφαίας προτεραιότητας για την αμερικανική πλευρά, που θεωρεί ότι η περιοχή της Αλεξανδρούπολης έχει κομβική σημασία τόσο σε ό,τι αφορά τους ενεργειακούς αγωγούς (TAP και TGI), που διασφαλίζουν τη διαφοροποίηση των ενεργειακών προμηθειών της Ευρώπης, κυρίως όμως σε ό,τ, αφορά το ίδιο το λιμάνι ως πύλη εισόδου του αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Επόμενο είναι ότι οι Αμερικανοί δεν βλέπουν με καθόλου καλό μάτι την έντονη δραστηριότητα της Ρωσίας στην περιοχή, στην οποία μάλιστα σχεδιάζουν να εγκαταστήσουν βάση ελικοπτέρων. Ιδιαίτερα ανησυχητική για τους Αμερικανούς είναι η έντονη ρωσική παρουσία στην επιχειρηματική κοινότητα της Αλεξανδρούπολης.
Ενδεικτικά, το 2016 αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον δήμαρχο Αλεξανδρούπολης Βαγγέλη Λαμπάκη είχε επισκεφτεί τη Συμφερούπολη στην Κριμαία, όπου έγινε τελετή αδελφοποίησης του Επιμελητηρίου Έβρου με το Επιμελητήριο Συμφερούπολης. Το βήμα αυτό έγινε μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, στην οποία όμως είναι αντίθετες η Ε.Ε. και η ελληνική κυβέρνηση. Σύμφωνα με πληροφορίες αυτό είχε οδηγήσει τότε το ελληνικό Υπ. Εξωτερικών στην ανάκληση της απόφασης να οριστεί επιχειρηματίας της Αλεξανδρούπολης ως επίτιμος πρόξενος της Ρωσίας στην πόλη.
Δεν είναι πάντως καθόλου τυχαίο, και ενδεικτικό για τον ισχυρό γεωπολιτικό ανταγωνισμό των Αμερικανών με τους Ρώσους στην περιοχή ότι οι ΗΠΑ πήραν ανοιχτά
θέση στο θέμα των απελάσεων. Ο Αμερικανός πρέσβης Τζ. Πάιατ ανέβασε στον λογαριασμό του στο Twitter όλα τα σχετικά με την απέλαση δημοσιεύματα, ενώ υπήρξε και επίσημη τοποθέτηση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι στηρίζει την Ελλάδα που υπερασπίζεται την κυριαρχία της.
