“Αυτές οι εκλογές στην ΕΕ έχουν πραγματικά διακυβεύματα, αλλά οι πολιτικοί σε όλη την Ευρώπη έχουν καταβάλει ελάχιστες προσπάθειες για να πείσουν τους ψηφοφόρους για την σημασία του ευρωκοινοβουλίου. Πολλοί υποψήφιοι είναι κακοί και η προσέλευση είναι πιθανό να είναι χαμηλή. Και έτσι, η αντίληψη θα ενισχύσει την πραγματικότητα…”
Η ΕΕ έχει πολλά πράγματα, αλλά η ελκυστικότητα δεν είναι ένα από αυτά. Έχοντας εμμονή με τις διαδικασίες, τις εκθέσεις, και τις επιτροπές, ήταν πάντα ένας μπαμπούλας για τις κυβερνήσεις τόσο εντός όσο και έξω από αυτήν, ένα σύμβολο συνταγματικής υπερβολής και καφκικής γραφειοκρατίας που εννοούσε να απογοητεύει τους σοβαρούς εθνικούς πολιτικούς που προσπαθούσαν να βοηθήσουν τους πολίτες τους.
Υπάρχει κάτι σε αυτούς τους ισχυρισμούς. Η οργάνωση της ΕΕ είναι αντίθετη με εκείνη οποιασδήποτε άλλης κυβέρνησης. Οι συμβιβασμοί που έφτιαξαν οι σχεδιαστές της για να εξισορροπείται η ισχύς μεταξύ των ευρωπαϊκών πρωτευουσών και των Βρυξελλών οδήγησαν σε ένα συνονθύλευμα παραδοσιακών νομοθετικών και εκτελεστικών κλάδων, με εξουσία κατανεμημένη άνισα μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (η οποία προτείνει νομοθεσία), του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (το οποίο την τροποποιεί και την εγκρίνει) , και του Συμβουλίου της ΕΕ (το οποίο κάνει το ίδιο). Το Συμβούλιο της ΕΕ (Council of the EU) δεν πρέπει να συγχέεται με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (European Council) , το οποίο απαρτίζεται από όλους τους αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων των κρατών-μελών της ΕΕ ή από το Συμβούλιο της Ευρώπης (Council of Europe), μια οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που δεν έχει καμία σχέση με την ΕΕ.
Αυτό το θεσμικό χάος εξηγεί εν μέρει το γιατί οι επερχόμενες εκλογές για ένα νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν προκαλέσει τόσο μεγάλο σκεπτικισμό στους ψηφοφόρους. Λίγοι πολίτες της ΕΕ έχουν οποιαδήποτε ιδέα για το τι πραγματικά κάνουν τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ευρωβουλευτές, MEP), επομένως οι περισσότεροι δεν ενοχλούνται για να ψηφίσουν. Η προσέλευση δεν ήταν υψηλή στις πρώτες εκλογές για Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το 1979, και από τότε μόνο έχει μειωθεί. Στις τελευταίες εκλογές, το 2014, ψήφισαν μόλις το 43% των πολιτών της ΕΕ, με το ποσοστό συμμετοχής στην Ανατολική Ευρώπη να βρίσκεται κατά μέσο όρο κάτω από το 30%. Τα κόμματα είναι χαρούμενα με το να ορίζουν ανώνυμους λειτουργούς που λαμβάνουν εντολές από τις αντίστοιχες πρωτεύουσές τους. Στις εκλογές του 2014, μόνο ένας στους δέκα Βρετανούς ψηφοφόρους μπορούσε να κατονομάσει τους ευρωβουλευτές του [1].
Ωστόσο, οι εκλογές, που θα λάβουν χώρα στις 23-26 Μαΐου, έχουν μεγαλύτερη σημασία από ό, τι συνειδητοποιούν οι περισσότεροι ψηφοφόροι ή αναγνωρίζουν οι περισσότεροι πολιτικοί. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη δημοκρατική άσκηση στον κόσμο, που ξεπερνιέται μόνο από τις γενικές εκλογές της Ινδίας. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο βοηθά στην σύνταξη νόμων που διέπουν περισσότερους από 500 εκατομμύρια ανθρώπους. Και η ΕΕ είναι μια από τις λίγες κυβερνήσεις που είναι αρκετά ισχυρές ώστε να επηρεάζουν τις μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις, όπως η ψηφιακή τεχνολογία, η παγκοσμιοποίηση, και η κλιματική αλλαγή. Οι ψηφοφόροι θα πρέπει να δώσουν προσοχή.
ΤΙ ΚΑΝΕΙ ΤΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ
Κατά τις τελευταίες πέντε δεκαετίες ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, οι εθνικές πρωτεύουσες έχουν παραχωρήσει σημαντικές αρμοδιότητες στις Βρυξέλλες – από το διεθνές εμπόριο και την ασφάλεια των συνόρων έως την κανονιστική ρύθμιση της αεροπορικής ασφάλειας και την σήμανση της ενεργειακής απόδοσης στις ηλεκτρικές σκούπες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει αποφασιστικό λόγο για τέτοια θέματα. Δείτε τα πρότυπα για τα οχήματα. Πέρυσι, η περιβαλλοντική επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αντιμετώπισε την Γερμανία, την πιο ισχυρή χώρα της ΕΕ, και το πανίσχυρο αυτοκινητιστικό λόμπι της για να ωθήσει τους κατασκευαστές αυτοκινήτων και φορτηγών να μειώσουν τις εκπομπές των οχημάτων πέραν εκείνων των οποίων είχαν προταθεί αρχικά από την επιτροπή. Το κοινοβούλιο θέσπισε επίσης κανόνες σχετικά με το πόσο χρόνο οδήγησης και ανάπαυσης θα πρέπει να έχουν οι οδηγοί φορτηγών σε χώρες διαφορετικές από τις δικές τους και απέσπασαν ισχύ από τη μεγάλη γεωργία ώστε να επιτρέψουν σε μεμονωμένους αγρότες να συνασπίζονται μεταξύ τους για να καθορίζουν τις τιμές για τα προϊόντα.
Οι ευρωβουλευτές στράφηκαν επίσης σε αντιπάλους εκτός της ΕΕ. Τον Μάρτιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οριστικοποίησε τον νόμο-ορόσημο της ΕΕ που υποχρεώνει τις εταιρείες τεχνολογίας να καταργούν περιεχόμενο που παραβιάζει τα πνευματικά δικαιώματα. Η επιτροπή του [ευρωκοινοβουλίου] επί του διεθνούς εμπορίου οδήγησε την ΕΕ να φέρει μεγαλύτερη διαφάνεια στους κανόνες της για την προστασία των επενδυτών στις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου. Και πέρσι, το κοινοβούλιο έθεσε ένα παγκόσμιο προηγούμενο με το να διαπραγματευθεί τον Κανονισμό Προστασίας Γενικών Δεδομένων (General Data Protection Regulation), ο οποίος περιορίζει τους τρόπους με τους οποίους οι επιχειρήσεις μπορούν να συλλέγουν δεδομένα και τι μπορούν να κάνουν με αυτά. Με λίγα λόγια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάνει ό, τι υποτίθεται ότι πρέπει: Λαμβάνει σημαντικές αποφάσεις που επηρεάζουν την ζωή των πολιτών της ΕΕ.
Επιπλέον, ως το μόνο άμεσα εκλεγμένο θεσμικό όργανο στην ΕΕ, το κοινοβούλιο φέρνει την ιδιαιτέρως αναγκαία νομιμοποίηση, λογοδοσία, και διαφάνεια στις άλλως αδιαφανείς διαδικασίες της ΕΕ. Οι κοινοβουλευτικές επιτροπές καλούν τακτικά τους διαπραγματευτές, τις ρυθμιστικές Αρχές και τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου της ΕΕ (γνωστούς ως επιτρόπους) να απαντούν σε δημόσιες ερωτήσεις σχετικά με τις δραστηριότητές τους -ερωτήσεις που οι αξιωματούχοι της ΕΕ είναι πιθανό να αποφύγουν όταν τις θέτουν οι δημοσιογράφοι. Πέρυσι, το κοινοβούλιο καταδίκασε [2] την Ουγγαρία όταν άλλοι ηγέτες της ΕΕ δεν τολμούσαν να την επικρίνουν.
Επειδή λειτουργούν σε απόσταση από τα εκλογικά τους σώματα, οι ευρωβουλευτές συχνά έχουν μια ευρύτερη άποψη από αυτήν που διαθέτουν οι εθνικές κυβερνήσεις, οι οποίες υπερασπίζονται κυρίως στενότερα συμφέροντα. Για παράδειγμα, οι ευρωβουλευτές πολεμούν σήμερα με νύχια και με δόντια για να διαφυλάξουν τους μεγάλους προϋπολογισμούς της ΕΕ για την επιστημονική έρευνα, την εκπαίδευση και τις υποδομές, ακόμη και όταν οι εθνικές πρωτεύουσες διστάζουν να συνεισφέρουν περισσότερα χρήματα στις Βρυξέλλες.
Ο αρχηγός του κόμματος του Brexit, Nigel Farage, χειρονομεί καθώς βγαίνει από ένα εκλογικό τμήμα μετά την ψηφοφορία στις ευρωεκλογές, στο Biggin Hill, στο Ηνωμένο Βασίλειο, τον Μάιο του 2019. HANNAH MCKAY / REUTERS
ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Αν και οι εκλογές έχουν σημασία, οι πολιτικοί της ΕΕ συχνά ενεργούν σαν να μην έχουν, γεγονός που δυσχεραίνει το να πεισθούν οι ψηφοφόροι ότι [πράγματι] έχουν. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, για παράδειγμα, ένας δεδηλωμένος φιλοευρωπαίος, παρουσίασε το εκλογικό του πρόγραμμα μόλις τρεις εβδομάδες πριν από τις εκλογές. (Συγκρίνετε αυτό με την αναταραχή των υποψηφίων των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ που ανακοίνωσαν τις υποψηφιότητές τους ενάμιση χρόνο πριν από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές). Το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, πιθανότατα η μεγαλύτερη πολιτική ομάδα στο νέο Κοινοβούλιο, πρότεινε τον Manfred Weber, έναν Γερμανό πολιτικό χωρίς εκτελεστική εμπειρία, ως υποψήφιο για πρόεδρο της επιτροπής, την ισχυρή εκτελεστική Αρχή που μπορεί να προτείνει νομοθεσία σε επίπεδο ΕΕ και να εκπροσωπεί το μπλοκ στις διεθνείς συναντήσεις. Ακόμη και στην Γερμανία, μόνο το ένα τέταρτο [3] των ανθρώπων έχει ακούσει για τον Weber. Η έλλειψη ενδιαφέροντος και εποπτείας των εθνικών πολιτικών έχει οδηγήσει σε πολλαπλά σκάνδαλα δωροδοκιών: Οι ευρωβουλευτές έχουν εκχωρήσει θέσεις εργασίας ως χάρες [4] και χρησιμοποίησαν χρήματα της ΕΕ για να πληρώσουν για προσωπικές καμπάνιες [5]. Αρκετοί κάνουν ως δεύτερη δουλειά εκείνη του λομπίστα [6].
Οι ευρωβουλευτές έχουν επίσης την κακή συνήθεια να μην εμφανίζονται στην εργασία τους. Όταν μόνο μια χούφτα εκπρόσωποι -από τους 750 συνολικά- εμφανίστηκαν για να ακούσουν την ομιλία του πρωθυπουργού της Μάλτας, να αποκαλύπτει το νομοθετικό πρόγραμμα της Μάλτας κατά την ανάληψη της εκ περιτροπής προεδρίας της ΕΕ, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean-Claude Juncker αποκάλεσε το κοινοβούλιο «γελοίο» [7]. Ο αρχι-Brexiteer, Nigel Farage, ίσως το πιο γνωστό μέλος του κοινοβουλίου, έχει επίσης ένα από τα φτωχότερα ποσοστά ψηφοφορίας, καθώς ήταν παρών μόνο στο 40% των ονομαστικών ψηφοφοριών [8]. Οι ευρωβουλευτές συχνά ταξιδεύουν στο Στρασβούργο για να δηλώσουν ότι έχουν εμφανιστεί, να συμμετάσχουν στην ονομαστική κλήση, και να πάρουν την επόμενη πτήση. (Το κοινοβούλιο μπορεί να μειώσει τον μισθό σε ευρωβουλευτή εάν η συμμετοχή του/της μειωθεί κάτω από το 50%).
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αγωνίζεται να προσελκύσει ψηφοφόρους, επειδή πολλοί δεν πιστεύουν ότι οι ψήφοι τους αλλάζουν τίποτα. Έχουν ένα δίκιο. Για παράδειγμα, ακόμη και αν το ΕΛΚ κερδίσει τις περισσότερες έδρες στις εκλογές, η εκστρατεία του Weber για την προεδρία της Επιτροπής μπορεί να πάει χαμένη, επειδή οι κανόνες της ΕΕ αναφέρουν ότι οι 28 αρχηγοί κυβερνήσεων μπορούν να επιλέξουν όποιον θέλουν για την θέση. Ορισμένες πολιτικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένου του ΕΛΚ, προσπαθούν να κάνουν την ΕΕ πιο δημοκρατική. Επιθυμούν να υιοθετήσει έναν κανόνα -που είναι γνωστός ως το σύστημα Spitzenkandidaten- υπό τον οποίο ο επικεφαλής υποψήφιος του κόμματος που κέρδισε τις περισσότερες ψήφους θα γίνεται πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αλλά ο Macron υπήρξε ζωηρός αντίπαλος αυτής της ιδέας, όπως και μέλη του κεντρώου κόμματος, της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (Alliance of Liberals and Democrats for Europe). Παραμένει να φανεί αν οι υποστηρικτές του Spitzenkandidaten θα βρουν τον δρόμο τους.
Οι εθνικοί πολιτικοί βλάπτουν και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με άλλους τρόπους, επίσης. Οι αξιωματούχοι της ΕΕ διαμαρτύρονται συχνά ότι οι εθνικές πρωτεύουσες πιστώνονται για τα καλά που κάνουν οι Βρυξέλλες [9], ενώ τις κατηγορούν για τις δικές τους αποτυχίες [10]. Οι εθνικές κυβερνήσεις της ΕΕ δεν κατάφεραν επίσης να αποφασίσουν πόση δύναμη θέλουν να έχει η ΕΕ. Δείτε την φορολογική πολιτική, όπου οι κανόνες της ΕΕ απαιτούν ομοφωνία μεταξύ των εθνικών κυβερνήσεων. (Άλλοι τομείς πολιτικής χρησιμοποιούν την αποκαλούμενη ειδική πλειοψηφία). Η Γαλλία και η Γερμανία υποστηρίζουν έναν πανευρωπαϊκού επιπέδου φόρο για τις εταιρείες τεχνολογίας, για τις οποίες πιστεύουν ότι ψάχνονται για τα καλύτερα ποσοστά, γενικώς μετακομίζοντας στην Ιρλανδία ή στο Λουξεμβούργο –αμφότερες μπλόκαραν την πρωτοβουλία ως ήταν αναμενόμενο. Σε ένα άλλο παράδειγμα αυτοκαταστροφικής προσέγγισης των κυβερνήσεων στην ΕΕ, η Ολλανδία πρότεινε έναν φόρο αεροπορικών μεταφορών για όλη την ΕΕ, αλλά όταν ρωτήθηκε αν τάσσεται υπέρ της αλλαγής του συστήματος σε μια ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία, δήλωσε «όχι», εξασφαλίζοντας ουσιαστικά ότι η δική της πρόταση δεν θα περάσει. Όσο ισχυρότερη είναι η ΕΕ, τόσο πιο αδύναμες γίνονται οι εθνικές πρωτεύουσες. Αλλά μια αδύναμη ΕΕ σημαίνει ότι τα μέλη της δεν μπορούν να πάρουν συλλογικές αποφάσεις. Η ήπειρος δεν θα μπορούσε να γίνει ο οικονομικός γίγαντας που είναι σήμερα, να εξαλείψει τα τέλη περιαγωγής δεδομένων, να επιβάλει πρόστιμα ύψους δισεκατομμυρίων ευρώ σε τεχνολογικούς γίγαντες ή να υπογράψει συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών με την Ιαπωνία, εάν οι χώρες δεν είχαν δώσει στις Βρυξέλλες την εξουσία να πράττει έτσι.
Ετούτες οι εκλογές στην ΕΕ, όπως και άλλες πριν από αυτές, έχουν πραγματικά διακυβεύματα, αλλά οι πολιτικοί σε όλη την Ευρώπη έχουν καταβάλει ελάχιστες προσπάθειες για να πείσουν τους ψηφοφόρους για την σημασία του ευρωκοινοβουλίου. Πολλοί υποψήφιοι είναι κακοί και η προσέλευση είναι πιθανό να είναι χαμηλή. Και έτσι η αντίληψη θα ενισχύσει την πραγματικότητα: Χωρίς περισσότερα για να τις τροφοδοτήσουν, οι εκλογές είναι απίθανο να οδηγήσουν σε ένα πιο ενισχυμένο ή πιο νομιμοποιημένο κοινοβούλιο. Αυτό είναι κρίμα, καθώς ένα αδύναμο κοινοβούλιο μόνο θα βλάψει τους πολίτες που το εξέλεξαν.
Ο SAIM SAEED είναι δημοσιογράφος για το POLITICO Europe.
Σύνδεσμοι:
[1] https://www.theguardian.com/politics/2014/may/10/voters-cant-name-their-mep
[2] https://www.wsj.com/articles/eu-triggers-sanctions-procedure-against-hun…
[3] https://www.maz-online.de/Nachrichten/Politik/Europawahl-Jeder-Zweite-ke…
[4] https://www.rtbf.be/info/dossier/elections-2019/detail_emplois-fictifs-m…
[5] https://euobserver.com/institutional/133377
[6] https://www.politico.eu/article/markus-ferber-tiper-pitch-investors-stir…
[7] https://www.politico.eu/article/jean-claude-juncker-european-parliament-…
[8] https://www.votewatch.eu/en/term8-nigel-farage-2.html
[9] https://twitter.com/nicolasturgeon/status/1013690136855502848?lang=en
[10] https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-08-14/salvini-points-finger…