Του Νίκου Λακόπουλου
Τρεις νέες δημοσκοπήσεις επιβεβαιώνουν ένα θολό σκηνικό που δείχνει πως δεν μπορούμε να κάνουμε ασφαλείς προβλέψεις. Το μόνο βέβαιο είναι πως ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ αντέχει και τσιμπάει ψηφοφόρους με χαμηλή συσπείρωση, η Νέα Δημοκρατία έχοντας εξαντλήσει τις δεξαμενές της εμφανίζει καθήλωση- δηλαδή μείωση της λεγόμενης ψαλίδας. Φαίνεται πως η ταχτική της κυβέρνησης, όπως αποκάλυψε μεταξύ σοβαρού και αστείου ο Ευκλέιδης Τσακαλώτος είναι να… κουράσει τον αντίπαλο- που άρχισε την προεκλογική εκστρατεία πολύ νωρίς.
Η ολική αντιπολίτευση του Κυριάκου Μητσοτάκη με στόχο αρχικά τον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα, τον καταληψία «μπολσεβίκο», δεν αποδίδει καθώς ο Τσίπρας εμφανίζει πάντα την θετική εικόνα- της ανάπτυξης, της Ελλάδας έξω από το μνημόνια- και κείνος την μεμψίμοιρη εικόνα της γκρίνιας, έως γκαντεμιάς- που του εύχεται να αποτύχει. Μια αρνητική εικόνα που αντί να δείξει πως μπορεί να κυβερνήσει τη χώρα, εκπαιδεύεται στο να μείνει στην αντιπολίτευση.
Οι ψηφοφόροι δεν θέλουν μεμψιμοιρίες, ούτε νοιάζονται πολύ για την κάθαρση -στην οποία ποντάρει ο Αλέξης Τσίπρας. Θέλουν ελπίδα, μια θετική εικόνα του ηγέτη που αγωνίζεται κι ας αποτυγχάνει κι όχι την καλλιέργεια φόβου, ανασφάλειας, την βεβαιότητα πως η Ελλάδα δεν θα βγει από τα μνημόνια ή δηλώσεις του τύπου «μη νομίζετε πως οι …τούρκικες εκλογές θα σας λύσουν τα προβλήματα».
Μέσα σε ένα σκηνικό αποδοκιμασίας όχι μόνο της κυβέρνησης, αλλά και της αντιπολίτευσης, τρεμόπαιξε η ιδέα ενός τρίτου πόλου, αλλά η Φώφη Γεννηματά που είδε την δημοφιλία της να ανεβαίνει εξέλαβε το μήνυμα ως εντολή να επαναφέρει τους Σημίτη, Γ. Παπανδρέου στο προσκήνιο, εξαφανίζοντας τη μνήμη του Ανδρέα Παπανδρέου μαζί με τα σύμβολα του τρισκάταρατου κόμματος, από το οποίο προέρχεται.
Η ιδέα είναι απλή: αν αλλάξουμε όνομα, κανένας δεν θα θυμάται πως εμείς είμαστε αυτοί που θέλουν να …ξεχάσουνε και θα μπορέσουμε να εμφανίζουμε μια «νέα» πρόταση απέναντι στο παλιό που μισούνε όλοι, ακόμα και ο Αντώνης Σαμαράς -με την πρόσφατη ιδέα της υπέρβασης που είχε λανσάρει -ανεπιτυχώς- πριν είκοσι χρόνια ως …Πολιτική Άνοιξη.
Η ιδέα της επιστροφής- «γυρίστε σπίτι σας» έλεγε η Φώφη- αν και κατατρέχει όλο το πολιτικό φάσμα είναι αντιστρόφως ανάλογη με την ανάγκη να φύγουμε μπροστά και να μην κοιτάξουμε καθόλου πίσω. Όσοι νομίζουν πως σε πέντε χρόνια από σήμερα θα βλέπουν τη Φώφη, τον Λεβέντη, τον Θεοδωράκη- πάντα να χτυπά το …παλιό πολιτικό σύστημα, έστω κι από μέσα- ή τον Καμμένο κάνουνε λάθος.
Η πολιτική βιομετρία των κομμάτων δείχνει πως θα σωθούν μόνο όσα αλλάξουν και νέα πρόσωπα, με νέες ιδέες και πολιτικές θα μπουν στην πόλη -που φαίνεται δεν θάναι η Ζωή Κωνσταντοπούλου, ο Λαφαζάνης ή ο Γιάνης Βαρουφάκης- με το ολόφρεσκο και αδιόρατο κόμμα του -κατά της χρεοπλουτοκρατίας.
Έχει μέλλον το Κινάλ;
Το δεδομένο είναι ότι το Κίνημα της Αλλαγής δεν συγκεντρώνει το άθροισμα των ποσοστών ΔΗΣΥ- Ποταμιού κι αν προσθέσουμε και το ΚΙΔΗΣΟ που σε άλλο χρόνο είχε πλησιάσει το 3% βλέπουμε ότι οι στόχοι για διψήφιο ποσοστό είναι πολύ μακριά. Ίσως γι΄αυτό άλλοι κοιτάνε δεξιά και άλλοι αριστερά σε ένα κόμμα που δεν έγινε ποτέ. Μοιάζει πιο πολύ με πολιτική κατασκήνωση, όπου συναντήθηκαν ταξιδιώτες με άλλη πορεία ο καθένας.
Με αλληλοσυγκρουόμενες γραμμές, πολυγλωσσία και συγκρούσεις ο συνασπισμός που ήθελε να γίνει ρυθμιστής -και να πάρει την τρίτη εντολή- το Κινάλ κινδυνεύει αν φτάσει στις εκλογές να συνθλιβεί σε ένα κλίμα πόλωσης υπό το βάρος της αναποφασιστικότητας, της διβουλίας, της άποψης ότι θα δούμε τι θα κάνουμε μετά τις εκλογές, όταν θα τους καλέσουμε όλους- στο πλαίσιο της εθνικής συνεννόησης, μόλις πάρουμε την τρίτη εντολή.
Στην πραγματικότητα το Κινάλ μπορεί να συνεργασθεί μόνο με το πρώτο κόμμα, αν αυτό δεν έχει αυτοδυναμία -με δεδομένο ότι ένα μεγάλο μέρος των εδρών θα πάει σε κόμματα που δεν συμμετέχουν σε καμία κυβέρνηση. Ακόμα κι αν όλα τα άλλα κόμματα- βασικά το δεύτερο και το Κινάλ κι όσα ακόμα μπούνε στη Βουλή- που δεν φαίνεται- δεν θα μπορούν να σχηματίσουν κυβέρνηση.
Δεν βγαίνουν τα νούμερα: Αν το πρώτο κόμμα και τα δυο «αντισυστημικά» έχουν πάνω από 150 έδρες- που θα έχουν- τα υπόλοιπα -δυο, τρία, τέσσερα- όλα μαζί δεν σχηματίζουν κυβέρνηση. Τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα με την απλή αναλογική που δεν είναι και τόσο άδολη αφού όλα τα μικρότερα κόμματα που μένουν εκτός Βουλής δεν εκπροσωπούνται και τα μεγαλύτερα καρπώνονται τις έδρες τους που δεν είναι και λίγες.
Κατά βάθος η Φώφη θα ήθελε να συνεργασθεί με τον Αλέξη, αλλά πρακτικά μπορεί να συνεργασθεί μόνο με τον Μητσοτάκη, αν η Νέα Δημοκρατία είναι πρώτο κόμμα. Αυτό σημαίνει και την διάλυση του Κινάλ- που είχε μόνο μια προοπτική: να απειλήσει τον ΣΥΡΙΖΑ από την θέση του τρίτου κόμματος ώστε να γίνει δεύτερο, όπως είχαν προεξοφλήσει οι ονειροπόλοι μιας Κεντροαριστεράς χωρίς …Αριστερά, ενός Ανοιχτού Κέντρου- τόσο ανοιχτού που κινδυνεύει να ξεχειλώσει- πριν φτάσει στην πηγή.
Φυσικά υπάρχει και το σενάριο να γίνει μια κυβέρνηση συμμαχική χωρίς να υπάρξουν εκλογές -με την αποχώρηση του Καμμένου από την κυβέρνηση και την απομάκρυνση των Βενιζέλου-Λοβέρδου από ένα κόμμα με το οποίο διαφωνούν. Είναι μια λύση που προτείνουν πολλοί από όσους βλέπουν το Κινάλ αργά ή γρήγορα να εξατμίζεται. Κόμματα που πήραν ακόμα και 10% δεν ευδοκίμησαν στην Ελλάδα -πλην του ΚΚΕ.
Ο λόγος είναι πολύ απλός: στις εκλογές που έρχονται όσοι μετέχουν με την αναμενόμενη αποχή δεν θα ψηφίσουν ούτε για την Αριστερά, ούτε για την Σοσιαλδημοκρατία -και πολύ περισσότερο για τον μέλλον του Γ. Παπανδρέου και του Κ. Σημίτη, όπως νομίζουν οι ίδιοι καθώς αισθάνονται ήδη δικαιωμένοι καθώς κάθονται στα πρώτα καθίσματα του Κινήματος Αλλαγής- και μόνο το όνομα μοιάζει με φάρσα.
Στα πίσω καθίσματα ψάχνει να βρει κανένας κάποιον κάτω από πενήντα χρονών. Ίσως να βρήκαν έναν 27χρονο και τον κάναν γραμματέα κατεπειγόντως. Όχι μόνο το Κινάλ δεν έχει κανένα μέλλον, αλλά θα πρέπει να δούμε τι συμβαίνει με τον ΣΥΡΙΖΑ -ένα κόμμα εν κινήσει- και τη Νέα Δημοκρατία και την δυσαρμονία ανάμεσα στον προσωρινό, όπως και νάχει, ηγέτη της, το παρελθόν και την κοινωνική της βάση.
Στις επόμενες, μάλλον απανωτές εκλογές, μπορεί να ξέρουμε ποια κόμματα θα συμμετέχουν, αλλά δεν ξέρουμε ποια θα επιζήσουν μετά από αυτές. Ποιες εκπλήξεις ετοιμάζει το 40% των ψηφοφόρων που δεν συμπαθεί τους δημοσκόπους και δεν μιλά. Όλα μαζί τα κόμματα εξουσίας δεν συγκεντρώνουν ούτε 60% κι η πρόσφατη ιστορία μας έδειξε πως ένα κόμμα του 48% μπορεί να πάει στο 4% ή πως ένα κόμμα του 4% έφτασε ραγδαία στο 36% -θα μπορούσε και περισσότερο αν είχε εξ αρχής μια στέρεη στρατηγική κι όχι κωλοτούμπες και δερβίσικους χορούς -που συνεχίζονται ακόμα.
Ο Αλέξης και ο Κυριάκος
Ο Αλέξης Τσίπρας δεν κατάλαβε έγκαιρα πως οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ τον είχαν επιλέξει ως διάδοχο του Ανδρέα Παπανδρέου -πράγμα που δεν σημαίνει ότι πρέπει να τον μιμείται κιόλας. Ούτε πώς το αντιμνημονιακό μέτωπο ήταν μια παγίδα στην έπεσε και τώρα πρέπει να εξηγήσει πώς θα στήσει το νέο αντιδεξιό μέτωπο με …δεξιές δυνάμεις.
Σε κάθε περίπτωση παραμένει, αν και με μειωμένη δημοτικότητα, ο πιο δυνατός παίχτης, που δεν εξαρτάται από την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ, που δεν υπάρχει, όπως ο ίδιος είπε, πλέον. Η πολιτική του ευελιξία- το άλλο όνομα της …κωλοτούμπας- του επιτρέπει να ξαναμοιράσει τα χαρτιά με ένα σπάνιο πλεονέκτημα: είναι ένας ηγέτης της Αριστεράς με άριστες σχέσεις με την σοσιαλδημοκρατία της Ευρώπης, διεθνή εκτίμηση και διεισδυδικότητα στο χώρο του αντιπάλου, όσο κανένας άλλος.
Στην πραγματικότητα η δυσαρέσκεια προς το πρόσωπό του δεν προέρχεται από ένα χώρο στον οποίο απευθύνεται με ένα νέο πολιτικό αφήγημα, αλλά από αυτόν που εγκαταλείπει. Μαζί με τον παλιό ΣΥΡΙΖΑ, ο παλιός Αλέξης- που χτυπά ο Μητσοτάκης και ο Άδωνις- δεν υπάρχει πια και ο νέος είναι ένα αίτημα όσων μπορούν να ξεχάσουν εύκολα και σύντομα δεν θα θυμούνται -όπως πάντα- τους λόγους που τον είχαν αντιπαθήσει. Αν δεν υπήρχε, θα έπρεπε να τον είχαν επινοήσει -αν αυτό δεν συνέβη.
Οι επόμενες εκλογές θα γίνουν σε άλλο κλίμα από τις προηγούμενες, με άλλα θέματα, άλλα διλήμματα και πιθανόν άλλα σχήματα. Είναι προφανές ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξαρτά την πολιτική του επιβίωση από την επιτυχία στις εκλογές, αλλά είναι μάλλον βέβαιο ότι η πορεία του στην πολιτική ζωή θα είναι βραχεία. Ήταν ένας αουτσάιντερ που πήρε την προεδρία του κόμματος, αλλά δεν έγινε ποτέ ηγέτης της παράταξης.
Το μόνο βέβαιο μέσα σ΄αυτή την κινούμενη εκλογική άμμο είναι πως σύντομα μαζί με κόμματα και κομματίδια θα χάσουμε ηγέτες, ηγετίσκους κι αρχηγούς -που δεν αντιλαμβάνονται ότι οι παρατάξεις αναδεικνύουν αρχηγούς κι όχι οι αρχηγοί τις παρατάξεις. Τα κόμματα εκφράζουν ή δεν εκφράζουν την κοινωνία -που όταν, όπως τώρα, δεν μιλά ή μπερδεύει τους δημοσκόπους, ετοιμάζει σεισμούς και καταποντισμούς. Οι ετοιμόρροποι θα καταρρεύσουν.