Του Θεόδωρου Καρυώτη
Από το 1922 οι Τούρκοι πάντοτε θεωρούσαν ότι δεν διέθεταν αρκετή θάλασσα, αλλά μετά το 1982 αντιλήφθηκαν ότι η θάλασσά τους περιορίστηκε και άλλο. Εκείνη την χρονιά, θεμελιώθηκε η νέα έννοια του Δίκαιου της Θάλασσας, η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) που περιόριζε και άλλο την θάλασσά τους στην Ανατολική Μεσόγειο. Έτσι άρχισαν έναν επικίνδυνο ρητορικό πόλεμο, εκτός δυο εξαιρέσεων (1987 και Ίμια 1996), αλλά από το 2018 άρχισαν να προβάλουν και παρανοϊκές απαιτήσεις λέγοντας ότι τα Ίμια δεν είναι «γκρίζες ζώνες» αλλά ανήκουν στην Τουρκία.
Ο Αλέξης Τσίπρας, άπειρος σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, με προτροπή του Προέδρου Τραμπ, κάλεσε τον Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα τον περασμένο Δεκέμβριο και από τότε παρατηρούμε ένα Ερντογάν να αυξάνει τις απαιτήσεις του. Να προσπαθεί να βυθίσει ένα πλοίο του Λιμενικού στα Ίμια, να ζητά την επιστροφή στην Τουρκία 18 ελληνικών νησιών, να αιχμαλωτίζει δυο Έλληνες στρατιωτικούς στον Έβρο, και να λέει ότι τα Ίμια είναι τουρκικά (και τώρα που προκήρυξε πρόωρες εκλογές για τον Ιούνιο, κρατηθείτε, για το τι άλλα θα απαιτήσει). Όχι μάλλον τον Παρθενώνα αλλά σίγουρα το σύμπλεγμα του Καστελόριζου (Καστελόριζο, Ρω και Στρογγύλη).
Εμείς, βέβαια, είμασταν τόσο φιλόξενοι στην Αθήνα, που του προσφέραμε για επιδόρπιο την υφαλοκρηπίδα. Έτσι θέλουμε να συνεχίσουμε τις διαπραγματεύσεις (ο Θεός να τις κάνει διαπραγματεύσεις) για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, μια έννοια που έχει, ουσιαστικά, παροπλιστεί από το 1982 με την δημιουργία της ΑΟΖ, αφού όλα τα κράτη του κόσμου ανακηρύσσουν και οριοθετούν ΑΟΖ και όχι υφαλοκρηπίδα. Εμείς, πάσχοντας από φοβικό σύνδρομο, δεν κατορθώσαμε να ακολουθήσουμε την ευφυή κίνηση του αείμνηστου Τάσσου Παπαδόπουλου που ανακήρυξε την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας το 2004. Δεν πρέπει, βέβαια, να λησμονούμε ότι ο Κώστας Σημίτης, ο Γιώργος Παπανδρέου και η Ντόρα Μπακογιάννη δυσαρεστήθηκαν με την ανακήρυξη της κυπριακής ΑΟΖ. Σήμερα, όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις, υποστηρίζουν την ΑΟΖ της Κύπρου αλλά αποφεύγουν να υποστηρίξουν την ελληνική ΑΟΖ! Οι Κύπριοι, για 14 χρόνια τώρα, ζητούν από τους Έλληνες να ανακηρύξουν ΑΟΖ και να την οριοθετήσουν με την Κύπρο και την Αίγυπτο αλλά απευθύνονται σε ώτα μη ακουόντων.
Η σημασία και αξία του Καστελόριζου
Η Ελλάδα ασχολήθηκε για πρώτη φορά με το Καστελόριζο, όταν πληροφορήθηκε το περίφημο Σχέδιο Άτσεσον του 1964. Στο αρχικό σχέδιο, η Κύπρος θα παραχωρείτο ολόκληρη στην Ελλάδα εκτός της Καρπασίας, όπου θα εγκαθίστατο μια στρατιωτική βάση της Τουρκίας παρόμοια με τις Βρετανικές βάσεις στο νησί, χωρίς χρονικά περιθώρια. Επιπλέον το Καστελόριζο θα παρεχωρείτο στην Τουρκία. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απέρριψε αμέσως αυτό το σχέδιο. Ο Άτσεσον πρότεινε μια αλλαγή που προέβλεπε ότι η Τουρκία θα διατηρούσε την Καρπασία μόνο για 50 χρόνια και η Τουρκία απέρριψε το νέο σχέδιο. Έχουν περάσει από τότε 54 χρόνια, αλλά φαίνεται ότι οι Τούρκοι εξακολουθούν να εποφθαλμιούν τα νησιά μας.
Όπως έχω τονίσει χρόνια πριν, το Σχέδιο Άτσεσον ήταν προσεκτικά σχεδιασμένο. Όταν δει κανείς πόσο μικρό είναι το Καστελόριζο, εύκολα θα αντιληφθεί ότι η Τουρκία δεν επιθυμούσε μια τέτοια ανταλλαγή, αλλά ούτε και η Ελλάδα να παραδώσει ελληνικό έδαφος, όσο μικρό και να ήταν αυτό. Αλλά ο Άτσεσον είχε κάτι άλλο στο μυαλό του. Οι Αμερικανοί, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, γνώριζαν την αξία των υδρογονανθράκων και είχαν αρχίσει μυστικές έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο για τον μεγάλο ορυκτό πλούτο της περιοχής. Τότε βέβαια υπήρχε μόνο η έννοια της υφαλοκρηπίδας, αλλά οι Αμερικανοί γνώριζαν ότι και τα νησιά διαθέτουν υφαλοκρηπίδα. Έτσι σήμερα ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο θα ανήκε στην Τουρκία, εάν είχε δεχθεί να πάρει το Καστελόριζο.
Το Καστελόριζο βρίσκεται στο επίκεντρο των τουρκικών προκλήσεων, διότι κατέχει μια πλεονεκτική και κομβική θέση στην Ανατολική Μεσόγειο. Κάποιοι Έλληνες αναλυτές υποστηρίζουν: «Ο Ερντογάν κάνει ό,τι μπορεί για να αποτρέψει τη δημιουργία ελληνικής αποκλειστικής ζώνης στην περιοχή, καθώς κάτι τέτοιο θα του έκλεινε το δρόμο προς τη Μεσόγειο. Οι Τούρκοι αρνούνται να συμφωνήσουν ότι το Καστελόριζο ανήκει στην ελληνική αποκλειστική οικονομική ζώνη. Ο λόγος; Τo μικρό αυτό νησί θα αποτελούσε κλειδί για την ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ.» Το Καστελόριζο δεν αποτελεί κλειδί για την ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ. Κανένα τμήμα της ελληνικής επικράτειας δεν αποτελεί κλειδί για την ανακήρυξη της ΑΟΖ. Το Καστελόριζο αποτελεί κλειδί για την οριοθέτηση της ΑΟΖ.
Προξενεί εντύπωση ότι, μετά από τόσα χρόνια, συνεχίζεται η σύγχυση ανάμεσα στις έννοιες ανακήρυξη και οριοθέτηση ΑΟΖ. Η Ελλάδα διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο διότι η ΑΟΖ της Στρογγύλης εφάπτεται με την ΑΟΖ της Κύπρου για 24 ναυτικά μίλια. Φαίνεται ότι το 2018 θα είναι annus horribilis για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ίσως η χειρότερη χρονιά μετά το 1974.Σήμερα τα βάσανα όχι μόνο συνεχίζονται, αλλά και αυξάνονται. Έτσι οι Τούρκοι, σε μια άκρως προκλητική ανακοίνωση ανέφεραν: «Οι βράχοι των Ιμίων, τα χωρικά τους ύδατα και ο εναέριος χώρος βρίσκονται αποκλειστικά υπό την τουρκική κυριαρχία» Αντέδρασε, άμεσα, ο Πρόεδρος της Ελλάδας Προκόπης Παυλόπουλος λέγοντας με στόμφο: «Αυτά τα σύνορα, είμαστε διατεθειμένοι οι Ευρωπαίοι να τα διαφυλάξουμε. Και καθιστούμε σαφές ότι καθορίζονται από το Διεθνές Δίκαιο σαφώς και δεν υπάρχουν αμφισβητήσεις. Ο σεβασμός τους δε, πέραν του ότι είναι ένας σεβασμός τον οποίο εγγυάται η Ευρωπαϊκή Ένωση, πρέπει να γίνεται αντιληπτός και κατανοητός κι από τον καθένα, αλλά κυρίως από τα κράτη τα οποία θέλουν γίνουν μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Απορώ πως δόθηκε τόση μεγάλη προβολή σε αυτή την δήλωση. Μα κανείς δεν κατάλαβε ότι ο Πρόεδρος της Ελλάδας ανέφερε ότι εγγυητής των συνόρων μας είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση; Από πότε η Ευρωπαϊκή Ένωση εγγυάται τα σύνορά μας; Ακούσατε ποτέ την ΕΕ να αναφέρει «Το Καστελόριζο δεν είναι μόνο νησί της Ελλάδας αλλά και νησί της Ευρωπαϊκής Ένωσης»; Οι Παράνομες Απαιτήσεις της Τουρκίας Η Τουρκία προσπαθεί εδώ και χρόνια να πείσει την διεθνή κοινότητα ότι η περιοχή ανάμεσα στο Καστελόριζο, την Κρήτη και την Κύπρο αποτελεί μέρος της τουρκικής υφαλοκρηπίδας. (Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι η Τουρκία δεν ομιλεί ποτέ για ΑΟΖ αλλά μόνο για υφαλοκρηπίδα και αποτελεί μεγάλο όνειδος για τις ελληνικές κυβερνήσεις που παίζουν το παιχνίδι της Τουρκίας και συνομιλούν με τους γείτονες για την υφαλοκρηπίδα και ποτέ για την ΑΟΖ). Αυτή η Τουρκική θέση αποτελεί ξεκάθαρη παραβίαση όλων των κανόνων του Δίκαιου της Θάλασσας.
Χάρτης της παράνομης ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδας της Τουρκίας ΠΗΓΗ: Θεόδωρος Καρυώτης, Η ΑΟΖ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνης, 2014, σελ. 194.
Από το 2011, η Τουρκία κυκλοφορεί τον παρακάτω χάρτη που δείχνει την υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι ξεκάθαρα μια εξόφθαλμη παραβίαση των κανόνων του UNCLOS. Με τον χάρτη αυτό οι Τούρκοι δίνουν στη Ρόδο, στην Κάρπαθο και το Καστελόριζο μόνο 6 ν.μ. χωρικά ύδατα και όχι υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ. Δίνουν ελάχιστη υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ στο βόρειο τμήμα της Κρήτης και προσποιούνται ότι έχουν, σε μεγάλη έκταση, μια τεράστια υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ που συνορεύει με την Αιγυπτιακή ΑΟΖ. Υποτίθεται ότι αυτή η οριοθέτηση είναι σύμφωνη με την αρχή της ευθυδικίας που είναι η προσφιλής της μέθοδος οριοθέτησης. Εάν η Τουρκία προσκομίσει κάποια ημέρα αυτό τον χάρτη σε ένα διεθνές δικαστήριο θα πάθει μεγάλη ζημιά.
Οι αυξανόμενες τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο Πέλαγος και η εγκληματική αμέλεια των ελληνικών κυβερνήσεων να ανακηρύξουν μια Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) θέτουν σε κίνδυνο τα εθνικά κυριαρχικά μας δικαιώματα σε μια περίοδο που η Ελλάδα εμφανίζεται τρωτή σε τόσους τομείς. Όπως έγραψε ο Μιχάλης Ιγνατίου, « βρισκόμαστε ενώπιον της γνωστής τρικυμίας κρανίου του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν;»
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Προσπαθώ από το 1982 να ενημερώσω τις ελληνικές κυβερνήσεις και τον ελληνικό λαό για την αξία του Καστελόριζου. Ακόμα και, σήμερα, τα δελτία καιρού στις ελληνικές τηλεοράσεις δεν περιλαμβάνουν το ακριτικό νησί, διότι κείται πολύ ανατολικότερα από τους χάρτες που χρησιμοποιούν. Επίσης, κάποιοι αγνοούν και βασικά στοιχεία της γεωγραφίας αναφέροντας ότι το Καστελόριζο είναι το νοτιότερο μέρος της Ευρώπης. Η Κύπρος είναι το νοτιότερο μέρος της Ευρώπης και το Καστελόριζο αποτελεί το ανατολικότερο μέρος της Ευρώπης.
Η Τουρκία με επιθετικότητα και ασύστολο θράσος συνεχίζει για πάνω από 40 χρόνια τώρα μια επιθετική και επεκτατική πολιτική στο Αιγαίο, στην οποία τα τελευταία χρόνια έχει συμπεριλάβει και το σύμπλεγμα του Καστελόριζου, προβάλλοντας συνεχώς αβάσιμες διεκδικήσεις και παραβιάζοντας όλους τους κανόνες του διεθνούς δικαίου. Εμείς γιατί πρέπει πάντα, για δεκαετίες τώρα, απλώς να αντιδρούμε στις απαράδεκτες τουρκικές βλέψεις; Το πρόσφατο άρθρο του Νίκου Κωνσταντάρα, στην έγκριτη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, αξίζει να διαβαστεί:
Η Ελλάδα και τα ελληνοτουρκικά θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην προεκλογική εκστρατεία της Τουρκίας, μια και ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τα κόμματα της αντιπολίτευσης επενδύουν στον άκρατο εθνικισμό………τα νταϊλίκια εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου εξάπτει τα πνεύματα αλλά και κάποια στιγμή θα φανεί το αδιέξοδο αυτής της πολιτικής ……… Το σημαντικότερο είναι ότι η Τουρκία που αναδύεται θα είναι η εικόνα και ομοίωση ενός αλλοπρόσαλλου προσώπου, πάντρεμα ισλαμικής επανόρθωσης και εθνικισμού………….Η Ελλάδα θα χρειαστεί όλες τις δυνάμεις της, όλες τις ικανότητές που σήμερα είναι ανεκμετάλλευτες, όλο το διπλωματικό της κεφάλαιο, για να ανταπεξέλθει σε όσα θα ακολουθήσουν.
Ήρθε η ώρα η Ελλάδα να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητές της και να προχωρήσει τάχιστα στην οριοθέτηση της ΑΟΖ της με την Αίγυπτο και την Κύπρο. Ιδού η Στρογγύλη ιδού και το πήδημα. Να αναλάβουμε, επιτέλους, την πρωτοβουλία των κινήσεων στις σχέσεις μας με την Τουρκία. Ο Ερντογάν σάστισε το 2004 με την ευφυή κίνηση του Τάσσου Παπαδόπουλου. Ας τον κάνουμε και εμείς να σαστίσει ακόμα μια φορά. Ο Αλέξης Τσίπρας, φυσικά δεν είναι Τάσσος, αλλά ας αφήσει ως παρακαταθήκη κάτι για να τον θυμούνται οι επόμενες γενιές, διαφορετικά η ιστορία δεν θα είναι τόσο ήπια για αυτόν.