Πως η Ελλάδα βρέθηκε από τα σχεδόν 20 δις ευρώ που θα έπαιρνε από το Ταμείο Ανάκαμψης, στα 16,69 δις.-Γερμανία και Γαλλία θα λάβουν υψηλότερες επιχορηγήσεις από αυτές που προέβλεπε η αρχική πρόταση της Ευρ. Επιτροπής για το Ταμείο Ανάκαμψης.
Γαλλογερμανική… απάτη ολκής αποτελεί πιθανότατα ο περιβόητος συμβιβασμός για το Ταμείο Ανάκαμψης από τον κορονοϊό, που επιτεύχθηκε στην πρόσφατη μαραθώνια σύνοδο κορυφής. Το τελευταίο, συνολικού ύψους 750 δισ. ευρώ, θα χρηματοδοτηθεί -μετά τις «γενναιόδωρες υποχωρήσεις» των πλούσιων χωρών του ευρωπαϊκού Βορρά- για πρώτη φορά με κοινό δανεισμό.
Ανάλυση του Ινστιτούτου Bruegel, που είδε το φως της δημοσιότητας το περασμένο Σάββατο, αποκαλύπτει όμως ότι οι μεγάλοι κερδισμένοι είναι οι… γενναιόδωροι, δηλαδή οι «συνήθεις ύποπτοι» με τις βαθιές τσέπες. Γαλλία και Γερμανία είναι σύμφωνα με την ανάλυση οι μόνες χώρες που θα λάβουν μεγαλύτερες επιχορηγήσεις σε σχέση με αυτές που προέβλεπε η αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αντίθετα, όλες οι υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. -ακόμα και οι πιο άγρια χτυπημένες από την πανδημία του κορονοϊού Ιταλία και Ισπανία- θα λάβουν λιγότερα δωρεάν κεφάλαια από αυτά που προέβλεπε το αρχικό σχέδιο της Επιτροπής.
Μεταξύ αυτών και η Ελλάδα η οποία, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Bruegel, θα λάβει τελικά από το Ταμείο Ανάκαμψης επιχορηγήσεις 16,69 δισ. ευρώ, 6,5 δισ. ευρώ λιγότερα από αυτά που προέβλεπε η αρχική πρόταση της Ε.Ε. στις 27 Μαΐου. Ποσό το οποίο είναι μικρότερο και από τα περίπου 19 δισ. ευρώ που ευρέως έγινε γνωστό μετά τη απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ότι θα ελάμβανε η χώρα δωρεάν από το Ταμείο.
Ο αρχικός μηχανισμός διανομής των επιχορηγήσεων που είχε προτείνει η Ε.Ε. και βασιζόταν σε οικονομικά στοιχεία των χωρών-μελών πριν από τον κορονοϊό ευνοούσε τις χώρες με χαμηλό ΑΕΠ. Ελάμβανε συγκεκριμένα υπόψη το ύψος του πληθυσμού, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, το ποσοστό της ανεργίας (2015-2019) μιας χώρας και την αναλογία τους σε σχέση με τον μέσο όρο της Ε.Ε.
Από τους τρεις σχετικούς δείκτες που διαμορφώνονταν βάσει αυτών των μεγεθών μόνο ο πληθυσμός ήταν εξαρτημένος από το μέγεθος μιας χώρας. Οι άλλοι δύο (κατά κεφαλήν ΑΕΠ και ποσοστό ανεργίας) ήταν ανεξάρτητοι. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη φόρμουλα που εισηγήθηκε η Επιτροπή για τον τρόπο κατανομής των πόρων είχε ως τελικό αποτέλεσμα χώρες χαμηλού ΑΕΠ όπως η Βουλγαρία, η Κροατία και η Ελλάδα να επιβραβεύονται με επιχορηγήσεις και εγγυήσεις συνολικού ύψους ίσες περίπου με το 15% του ΑΕΠ τους από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Η συμφωνία που επήλθε στη σύνοδο κορυφής άλλαξε όμως σημαντικά κάποιες παραμέτρους σε σύγκριση με την αρχική πρόταση της Ε.Ε. Το συνολικό ποσό των επιχορηγήσεων μειώθηκε από τα 500 δισ. ευρώ στα 390 δισ. ευρώ, ενώ το αντίστοιχο των δανείων αυξήθηκε από τα 250 στα 360 δισ. ευρώ. Κάποια εργαλεία, όπως η χρηματοδότηση τρίτων χωρών, καταργήθηκαν, η κατανομή των επιχορηγήσεων συνδέθηκε με τις μεταρρυθμίσεις, ενώ δόθηκε μεγαλύτερη σημασία στο μέγεθος -ΑΕΠ- της κάθε χώρας και στον αρνητικό οικονομικό αντίκτυπο του κορονοϊού. Εν ολίγοις το κλειδί κατανομής των κεφαλαίων μετατοπίστηκε από τις χώρες του χαμηλού εισοδήματος προς το μέγεθος και τις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την ύφεση.
Κατανομή επιδοτήσεων
Η πιο σημαντική αλλαγή είχε να κάνει με τον τρόπο κατανομής των επιδοτήσεων. Το 70% αποφασίστηκε να διανεμηθούν το 2021 και το 2022, όπως προέβλεπε η αρχική πρόταση της Επιτροπής. Το υπόλοιπο 30% αποφασίστηκε να διανεμηθεί το 2023. Ομως γι’ αυτό το 30%, σύμφωνα με την απόφαση, «το κριτήριο της ανεργίας 2015-2019 αντικαθίσταται σε ισόποση αναλογία με την απώλεια του πραγματικού ΑΕΠ που θα σημειωθεί στη διάρκεια του 2020 και από τη σωρευτική απώλεια του πραγματικού ΑΕΠ που θα καταγραφεί στην περίοδο 2020-2021».
Στα συμπεράσματά του το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν καθόρισε τον τρόπο μέτρησης της «απώλειας πραγματικού ΑΕΠ», όμως η έκφραση αυτή χρησιμοποιήθηκε από την Επιτροπή για τον μηχανισμό κατανομής του Ταμείου Ανάκαμψης. Σκοπός να περιγραφεί η πτώση στην αξία του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές ευρώ, η οποία είναι σύμφωνη με την έννοια «απώλεια πραγματικού ΑΕΠ». Ωστόσο η πτώση του ΑΕΠ αποτιμώμενη σε σταθερή τιμή ευρώ είναι συνυφασμένη και εξαρτάται από το μέγεθος μιας χώρας. Οσο μεγαλύτερη είναι η χώρα, τόσο μεγαλύτερη είναι η αξία της πτώσης του ΑΕΠ σε ευρώ.
Με την αλλαγή αυτή ένας δείκτης ανεξάρτητος από το μέγεθος της χώρας (το ποσοστό ανεργίας) αντικαταστάθηκε από έναν δείκτη ο οποίος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το μέγεθος της χώρας (απώλεια πραγματικού ΑΕΠ). Αυτή η αλλαγή στον μηχανισμό κατανομής επιδοτήσεων μετριάζει, σύμφωνα με το Bruegel, το όφελος των χωρών χαμηλού ΑΕΠ και ωφελεί τις μεγαλύτερες χώρες και εκείνες που υπέστησαν μεγαλύτερες απώλειες στο ΑΕΠ λόγω της πανδημίας.
Aν ληφθούν υπ’ όψιν οι προβλέψεις της Επιτροπής τον περασμένο Μάιο για την ανάπτυξη φέτος και το 2021, μόνο τρεις χώρες τελικά, η Γερμανία (κατά 20,4 δισεκατομμύρια ευρώ), η Γαλλία (κατά 12,4 δισεκατομμύρια ευρώ) και η Ιταλία (κατά 5 δισεκατομμύρια ευρώ), θα λάβουν υψηλότερες επιχορηγήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης σε σχέση με την αυτές της αρχικής πρότασης της Επιτροπής.
Ολες οι υπόλοιπες θα λάβουν λιγότερα. Και δεδομένου ότι οι επιχορηγήσεις από άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία του Ταμείου μειώθηκαν σημαντικά για όλες τις χώρες, στο τέλος μόνο η Γερμανία (κατά 13,4 δισεκατομμύρια ευρώ) και η Γαλλία (κατά 7,4 δισ. ευρώ) θα λάβουν περισσότερες επιχορηγήσεις από το συνολικό πακέτο. Αντίθετα, η Ιταλία θα λάβει 1 δισεκατομμύριο ευρώ λιγότερα, η Ισπανία 9,5 δισ. ευρώ λιγότερα, ενώ η Πολωνία 11,4 δισ. ευρώ λιγότερα.
Το συνολικό κονδύλιο για εγγυήσεις που διατίθενται για χώρες της Ε.Ε. στα μέσα ανάκτησης μειώθηκε δραστικά από 61,6 σε 5,6 δισ. ευρώ.
Μπάμπης Μιχάλης
efsyn.gr