Ο Mario Draghi έχει μήνυμα προς τους ηγέτες της ΕΕ: «Έκανα το δικό μου καθήκον, τώρα κάντε το δικό σας»
Με δραματικούς τόνους, ο πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας τονίζει ότι το 2025 θα μείνει στην ιστορία ως η χρονιά που κατέρρευσε η «ευρωπαϊκή αυταπάτη».
Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του για επενδύσεις, μεταρρυθμίσεις και κοινή στρατηγική, η Ευρώπη εξακολουθεί να βαλτώνει σε εθνικά συμφέροντα και πολιτικές σκοπιμότητες. Το μήνυμά του είναι σαφές: «Αφού δεν αλλάξατε, θα βουλιάξετε».
Ειδικότερα, οι χώρες-μέλη της ΕΕ είχαν επαινέσει τις προτάσεις του για την τόνωση της παραπαίουσας οικονομίας της Ένωσης όταν εκείνος τις παρουσίασε.
Ένα χρόνο αργότερα, ωστόσο, εξακολουθούν να καθυστερούν στην εφαρμογή των συστάσεων – και ο Draghi αναλαμβάνει πλέον τον ρόλο του «ενοχλητικού συμβούλου».
Η Ευρώπη έχει υιοθετήσει ελάχιστες από τις προτάσεις του σχεδίου που είχε στηρίξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας.
Μόλις τον περασμένο μήνα, ο Draghi προειδοποίησε ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να κάνουν «τις τεράστιες επενδύσεις που απαιτεί το μέλλον» και ότι «πρέπει να το πράξουν όχι όταν οι συνθήκες θα έχουν καταστεί μη βιώσιμες, αλλά τώρα, όσο έχουμε ακόμα τη δύναμη να διαμορφώσουμε το μέλλον μας».
Παρατεταμένη αδράνεια
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ απευθύνει δραματικές προειδοποιήσεις για τις δυσοίωνες προοπτικές της Ευρώπης.
Όταν πρωτοπαρουσίασε την έκθεσή του στις Βρυξέλλες, έκανε λόγο για τη «βραδεία αγωνία» της ευρωπαϊκής παρακμής.
Τότε, ηγέτες της ΕΕ από όλο το πολιτικό φάσμα εξήραν το όραμά του.
Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Emmanuel Macron, δήλωσε ότι η Ευρώπη έπρεπε να «βιαστεί» να εφαρμόσει την ατζέντα Draghi.
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Pedro Sánchez, στήριξε τις μεταρρυθμίσεις ώστε να αποφευχθεί, όπως είπε, ο κίνδυνος να μείνει η Ευρώπη πίσω στους πιο «προηγμένους τεχνολογικούς τομείς».
Ακόμη και ο Γερμανός Friedrich Merz, ο οποίος διαφωνεί με τον Draghi στο κρίσιμο ζήτημα του κοινού ευρωπαϊκού χρέους, υιοθέτησε τη φρασεολογία του οικονομολόγου δηλώνοντας ότι η Γερμανία θα «κάνει ό,τι χρειαστεί» για να ενισχύσει τον αμυντικό της τομέα – μια σαφής αναφορά στο περίφημο μότο του Draghi κατά την κρίση της ευρωζώνης.
Ωστόσο, παρά τις δηλώσεις στήριξης, το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα έχει βαλτώσει στο παρασκήνιο.
«Η έκθεση Draghi έχει γίνει η οικονομική δοξασία της ΕΕ, και όλα όσα έχουμε προτείνει από τότε είναι ευθυγραμμισμένα με αυτήν», τόνισε ο Stéphane Séjourné, αντιπρόεδρος της Επιτροπής αρμόδιος για τη βιομηχανική στρατηγική, μιλώντας στο Politico.
Παραδέχθηκε, ωστόσο, ότι το «φαινόμενο Draghi» συχνά εξασθενεί όταν τα κείμενα περνούν στο στάδιο των διαπραγματεύσεων με τα κράτη-μέλη.
Έκθεση του think tank European Policy Innovation Council διαπίστωσε ότι μόλις το 11% των προτάσεων του Draghi έχει εφαρμοστεί.
Στον τομέα της ενέργειας, δεν έχει ολοκληρωθεί καμία δράση.
«Υπάρχουν τα εθνικά συμφέροντα, οι εθνικές πολιτικές, κάποιες φορές και η κομματική σκοπιμότητα», σημείωσε η ευρωβουλευτής Anna Stürgkh, η οποία συνέταξε πρόσφατα μελέτη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το δίκτυο ηλεκτρισμού.
Σε εκδήλωση με αφορμή τον έναν χρόνο από την παρουσίαση της έκθεσης, η Αυστριακή πολιτικός εξήγησε ότι πολλές χώρες δεν επιθυμούν να μοιραστούν φθηνή ενέργεια με τους γείτονές τους.
«Αν διασυνδεθούν με χώρες που έχουν υψηλότερες τιμές ενέργειας, οι δικές τους τιμές θα αυξηθούν», είπε.
Ανάλογη κριτική εξέφρασε και ο Ισπανός οικονομολόγος και πρώην ευρωβουλευτής Luis Garicano: «Δεν είναι η Επιτροπή που δεν προχωρά στην τραπεζική ένωση. Είναι οι ίδιες οι κυβερνήσεις που δεν θέλουν να επιτρέψουν τη ροή κεφαλαίων από τη μία χώρα στην άλλη».
Αυτός ο τοπικισμός επανεμφανίζεται συνεχώς – από το ζήτημα του κοινού χρέους (που μπλοκάρεται από τις λεγόμενες φειδωλές χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία), μέχρι την άμυνα ή την ενοποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Η κατάσταση επιδεινώνεται καθώς τα κράτη-μέλη περιορίζουν τις δαπάνες τους μετά την περίοδο της υπερβολικής χρηματοδότησης λόγω Covid.
Ο Draghi ως «συνείδηση» της Ευρώπης
Ο Draghi ασκεί άμεση ισχύ – είτε διοχετεύοντας εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ στην οικονομία της ευρωζώνης ως επικεφαλής της ΕΚΤ, είτε υπηρετώντας για ενάμιση χρόνο ως πρωθυπουργός της Ιταλίας.
Στη νέα του ιδιότητα, αυτήν της «συνείδησης» της Ευρώπης, έχει στη διάθεσή του μόνο την πειθώ.
Αν από τη μία πλευρά ο γοργός ρυθμός των γεγονότων αποσπά προσοχή και πόρους από το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, από την άλλη έχει λειτουργήσει ως επιβεβαίωση της θέσης του: ότι η Ευρώπη είναι πιο ισχυρή όταν ενεργεί ως ενιαίο μπλοκ, ακόμα και αν χάνει μέρος της εθνικής κυριαρχίας.
Το πρόβλημα είναι ότι εναπόκειται στις κυβερνήσεις να αποφασίσουν.
Ήδη από τον Φεβρουάριο, ο Draghi επέκρινε τις κυβερνήσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: «Λέτε όχι στο δημόσιο χρέος, λέτε όχι στην ενιαία αγορά, λέτε όχι στη δημιουργία της ένωσης κεφαλαιαγορών. Δεν μπορείτε να λέτε όχι σε όλους και σε όλα», προειδοποίησε.
Πιο πρόσφατα, με τις ΗΠΑ να πιέζουν την Ευρώπη στη διεθνή σκηνή, προειδοποίησε ότι το παράθυρο αλλαγών στενεύει.
Έφερε ως παράδειγμα τον τρόπο που ο Donald Trump κατάφερε να επιβληθεί στους Ευρωπαίους διαπραγματευτές, οι οποίοι δέχονταν πιέσεις από τις πρωτεύουσες να καταλήξουν σε συμφωνία.
«Ήταν ένα πολύ σκληρό ξύπνημα», είπε ο Draghi σε συνάντηση στο Ρίμινι.
«Αναγκαστήκαμε να αποδεχθούμε δασμούς από τον μεγαλύτερο εμπορικό μας εταίρο και παραδοσιακό μας σύμμαχο, τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Μας πιέζει ο ίδιος σύμμαχος να αυξήσουμε τις στρατιωτικές δαπάνες – κάτι που ίσως θα έπρεπε να κάνουμε έτσι κι αλλιώς, αλλά με τρόπους που πιθανότατα δεν αντανακλούν τα ευρωπαϊκά συμφέροντα».
Τα βλέμματα στραμμένα στις Βρυξέλλες
Αν ο Draghi είναι το «μυαλό» που συνέλαβε το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της ΕΕ, η Επιτροπή είναι τα «χέρια» που καλούνται να το υλοποιήσουν.
Η Γενική Γραμματεία, που υπάγεται στην πρόεδρο Ursula von der Leyen, έχει συστήσει ειδική μονάδα υπό τον Heinz Jansen, Γερμανό αξιωματούχο με προϋπηρεσία στη Γενική Διεύθυνση Οικονομικών Υποθέσεων, με συνολικά οκτώ στελέχη.
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι ο αριθμός αυτός είναι ανεπαρκής και ότι θα έπρεπε να είχε συσταθεί μια ειδική διεύθυνση.
«Η πρόεδρος δίδει μεγάλη σημασία στην υλοποίηση της Πυξίδας Ανταγωνιστικότητας», ανέφερε εκπρόσωπος της Επιτροπής.
Σύμφωνα με αξιωματούχους που μίλησαν στο Politico, η ομάδα εστιάζει κυρίως στη συγκέντρωση πόρων και τη διοχέτευσή τους σε βασικά έργα που θα δώσουν στην Ευρώπη μια ευκαιρία να ανταγωνιστεί τεχνολογικά τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Η Επιτροπή ενοποίησε διάφορα προγράμματα σε ένα νέο ταμείο ύψους 410 δισ. ευρώ για την επίτευξη κοινών βιομηχανικών στόχων, ενώ αυτό το φθινόπωρο θα εκδώσει σύσταση προς τις κυβερνήσεις για τον καλύτερο συντονισμό των επενδύσεών τους.
Αλλά και εδώ, οι αντιθέσεις είναι αναπόφευκτες. «Μπορείτε πραγματικά να φανταστείτε μια μεγάλη χώρα της ΕΕ να χρηματοδοτεί με τα δικά της χρήματα ένα εργοστάσιο στη Σλοβενία;» διερωτήθηκε ένας αξιωματούχος.
«Υπάρχει έλλειψη φιλοδοξίας… η Επιτροπή είναι όμηρος ορισμένων μεγάλων χωρών».
Ο Draghi, κλείνοντας, ήταν κατηγορηματικός: «Για χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση πίστευε ότι το οικονομικό της μέγεθος, με 450 εκατομμύρια καταναλωτές, της εξασφάλιζε γεωπολιτική δύναμη και επιρροή στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις.
Το 2025 θα μείνει στην ιστορία ως η χρονιά που αυτή η αυταπάτη κατέρρευσε».
www.bankingnews.gr