Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία εγείρει την ανησυχία για την ενεργειακή ασφάλεια της Ελλάδας για τον επερχόμενο χειμώνα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από την ΡΑΕ και στον ελληνικό τύπο, το πρώτο εξάμηνο του 2022 εισήχθησαν 13,3TWh ρωσικού φυσικού αερίου σε σύγκριση με 16,0TWh που εισήχθησαν την αντίστοιχη περίοδο του 2021. Πρόκειται για μείωση 21,3%.
Παράλληλα, η εξάρτηση από το LNG αυξήθηκε. Ειδικότερα, την ίδια περίοδο, οι εισαγωγές LNG αυξήθηκαν κατά 47,3%, από 11,7TWh πέρυσι σε 17,3TWh το πρώτο εξάμηνο του 2022. Στον τερματικό σταθμό ΥΦΑ της Ρεβυθούσας έφτασαν φέτος 39 φορτία ΥΦΑ, έναντι 15 φορτίων πέρυσι. Πρέπει να αναφερθεί ότι τελικός προορισμός ορισμένων από τα φορτία ήταν άλλες χώρες, όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Ουγγαρία.
Ωστόσο πρέπει να τονιστεί, ότι η ολοκληρωτική διακοπή του φυσικού αερίου από την Ρωσία, είτε μέσω του Tourkstream, είτε μεταφοράς του, μέσω χωρών από τα βόρεια σύνορα μας, θα δημιουργήσει ένα σημαντικό ποσοστό απωλειών της τάξεως του 15%-20%. Επισημαίνεται δε, ότι σχεδόν το 37% της ηλεκτροπαραγωγής στην χώρα μας εξαρτάται από το φυσικό αέριο. Συγκεκριμένα το πρώτο εξάμηνο του 2022 καταναλώθηκαν περίπου 20 ΤWh φυσικού αερίου, εκ των οποίων οι 8 TWhαποτελούσαν φυσικό αέριο προερχόμενο από την Ρωσία.
Η Ελλάδα δεν εξαρτάται άμεσα από τον Nord Stream 1, αλλά η οριστική διακοπή ή η μακρόχρονη διακοπή της αεριοδότησης του προς την Γερμανία, μετά και την δολιοφθορά του, το μόνο βέβαιο είναι, ότι θα επηρεάσει και την μελλοντική χρηματιστηριακή τιμή της ηλεκτρικής MWh (TTF), αφού το ποσοστό απωλειών αναμένεται να καλυφθεί από ένα ακριβότερο εισαγόμενο LNG.
Τουλάχιστον για αυτόν τον χειμώνα, από ότι δείχνει η κύρια πηγή αεριοδότησης της χώρας μας θα είναι ο τερματικός σταθμός LNG της Ρεβυθούσας, μετά και την αύξηση της χωρητικότητας του αυτή την χρονιά κατά 50%. Ο τερματικός σταθμός της Αλεξανδρούπολης FSRU εκτιμάται ότι θα μπει σε επιχειρησιακή λειτουργία τουλάχιστον μετά από ένα χρόνο, ενώ ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη διάφορα άλλα πρότζεκτ για κατασκευή και άλλων πλωτών σταθμών σε άλλες πόλεις (Θεσσαλονίκη, Κόρινθο, κλπ).
Παρόλο που η ΕΕ πρόσφατα έθεσε το θέμα του πλαφόν στην προμήθεια φυσικού αερίου και της συγκεντρωτικής προμήθειας του ως Ευρωπαϊκή Ένωση, για να επιτύχει υποτίθεται καλύτερες τιμές, ωστόσο με την ανακοίνωση αυτή, δεν είδαμε κάποια αξιόλογη πτώση των τιμών αγοράς του αερίου και αν αυτή συνέβη, σίγουρα ήταν προσωρινή, μέχρι η ΕΕ να απεξαρτηθεί στο 100% από το ρώσικο αέριο.
Η Ελλάδα υπό κανονικές συνθήκες, ετησίως καταναλώνει περίπου 6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) αερίου, όπου το 37% αντιστοιχεί στο τομέα της ηλεκτροπαραγωγής και το υπόλοιπο για την λειτουργία της βιομηχανίας, της θέρμανσης των κτηρίων, τις μεταφορές και τις αγροτικές δραστηριότητες. Το 1 bcmπερίπου θα διοχετεύεται στην χώρα μας, μέσω του ΤΑΡ ( από Αζερμπαϊτζάν – Τουρκία ). Εκτιμώ ότι δεν πρέπει να θεωρηθεί αυτή η ροή ως δεδομένη, αναφορικά με την ενεργειακή ασφάλεια – εφοδιαστική κάλυψη, διότι απλά σε περίπτωση μίας θερμής επιδείνωσης της κρίσης με την Τουρκία, υπάρχει ο κίνδυνος να ανατραπούν όλα τα ενεργειακά δεδομένα, αφού πολύ πιθανόν ο Ερντογάν να μας κλείσει την παροχή, ως ένα από τα υβριδικά όπλα που εν δυνάμει θα μπορούσε χρησιμοποιήσει κατά της Ελλάδος.
Έτσι λοιπόν, η ΡΑΕ και το ΥΠΕΝ θα πρέπει να συμπεριλάβουν στο Σχέδιο αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης και την περίπτωση της απώλειας ροής αερίου όχι μόνο από την Ρωσία μέσω του Tourkstream , αλλά και από το Αζερμπαϊτζάν(ΤΑΡ), που ως γνωστόν δεν έχει κρύψει τις φιλοτουρκικές διαθέσεις του, αλλά κυρίως την έμπρακτη στήριξη του στην Τουρκία, σχεδόν σε όλους τους τομείς (πολεμικές επιχειρήσεις , οικονομία, εμπόριο κλπ).
Η κυβέρνηση παρόλο τις φιλότιμες προσπάθειες να επιταχύνει τις διαδικασίες και την εκτέλεση ενεργειακών έργων, για να διασφαλίσει μια ενεργειακή επάρκεια και ασφάλεια, τουλάχιστον για τον ερχόμενο χειμώνα, ωστόσο έχει καθυστερήσει στο να αξιοποιήσει τα εθνικά μας ενεργειακά κοιτάσματα στον μέγιστο βαθμό (π.χ Λιγνίτη, υδρογονάνθρακες κλπ) και πολύ περισσότερο να αξιοποιήσει πιο σταθερές και αποδοτικότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Όλα αυτά, μέσα από στοχευμένα εθνικά επενδυτικά προγράμματα, όπως στην παραγωγή βιοαερίου από την ανακύκλωση των οργανικών αποβλήτων, στην αξιοποίηση του υψηλού ενθαλπικού γεωθερμικού δυναμικού πολλών περιοχών της χώρας, για θέρμανση κατοικιών και επιχειρήσεων, αλλά και με συμμετοχή του στο ενεργειακό μείγμα, αναφορικά με την ηλεκτροπαραγωγή, και τέλος το υψηλό ηλιοθερμικό δυναμικό της χώρας για την ενεργειακή στήριξη του πρωτογενούς τομέα .
Η Ελλάδα σήμερα είναι ενεργειακά εξαρτημένη σε ποσοστό περίπου 80% από εισαγόμενη πρωτογενή ενέργεια, όταν αυτό το ποσοστό πριν δύο δεκαετίες ήταν κάτω από το 50%. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί εθνική επιτυχία από καμία κυβέρνηση των τελευταίων δεκαετιών.
Η Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελέσει έναν ενεργειακό κόμβο στην ΝΑ Ευρώπη, όπου θα μπορούσε ταυτόχρονα να αποτελέσει και μία χώρα εξαγωγής ενέργειας, αρκεί να εγκαταλείψει την πολιτική των ενεργειακών επενδύσεων που στηρίζεται σε εισαγόμενα καύσιμα ή εισαγόμενες πηγές ενέργειας. Απαιτείται η δρομολόγηση ενός υπερκομματικού εθνικού σχεδίου ενεργειακής αυτονομίας της χώρας με ορίζοντα την επόμενη εικοσαετία, αφήνοντας πίσω ιδιοτελή συμφέροντα, ιδεοληψίες, αποσπασματικές και πρόσκαιρες ενεργειακές λύσεις.
Τα μεγάλα ενεργειακά έργα που η Ελλάδα πραγματικά έχει ανάγκη και θα αλλάξει το ενεργειακό της μέλλον είναι η κατασκευή του Eastmed, οι εξορύξεις των υδρογονανθράκων μας, αρχής γενομένης από τα γνωστά οριοθετημένα οικόπεδα του Ιονίου, της Ηπείρου, Νότια και Νοτιοδυτικά της Κρήτης. Η ενεργειακή αναβάθμιση του ενεργοβόρου κτηριακού αποθέματος της χώρας από το 10% που έχει υλοποιηθεί μέχρι σήμερα από το 2011 στο 30%, τουλάχιστον μέσα στα επόμενα πέντε έτη, στα πλαίσια πάντα της εξοικονόμησης ενέργειας και του περιορισμού της εισαγόμενης πρωτογενούς ενέργειας.
Επίσης, η οικολογική αναβάθμιση και άλλων λιγνιτικών μας εργοστασίων όπως η Πτολεμαΐδα IV ακολουθώντας τεχνολογίες δέσμευσης του CO2 σε υπόγειες λεκάνες, καθώς και έργα αξιοποίησης της κυματικής ενέργειας των ελληνικών θαλασσών μας, θα μπορούσαν να ενταχθούν στην λίστα έργων για την πράσινη ανάπτυξη και τέλος γιατί όχι και η κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας τουλάχιστον 1.5GW.
Χριστοδουλίδης Μιχάλης
Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ-Ενεργειακός Επιθεωρητής