Υπερβολικά αισιόδοξη μετά τα νέα lockdown θεωρεί ο καθηγητής Οικονομικών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κώστας Μελάς την πρόβλεψη της κυβέρνησης για ανάπτυξη από 4,5% έως και 7,5% το 2021, όπως αυτή έχει διατυπωθεί στο προσχέδιο του προϋπολογισμού. Μιλώντας στο tvxs.gr, ο κ. Μελάς υπογραμμίζει την ανάγκη για «επέκταση και εμβάθυνση» του δικτύου προστασίας εργαζομένων και επιχειρήσεων, όχι μόνο για λόγους κοινωνικούς αλλά και καθαρά οικονομικούς.

Για τον καθηγητή, η επί τα χείρω εκτιμήσεις ξεκινούν από τις επιπτώσεις που έχουν ήδη στην οικονομία τα νέα lockdown και οι οποίες θα αποτυπωθούν στα στοιχεία του 2020. «Τα νέα lockdown που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση αυτού του δεύτερου κύματος της πανδημίας είναι βέβαιο ότι θα επιφέρουν αρνητικές συνέπειες στην οικονομία. Είναι σίγουρο ότι το 4ο τρίμηνο του 2020 θα κινηθεί χαμηλοτερα από την πρόβλεψη της κυβέρνησης, ίσως έχουμε και ύφεση. Επομένως η πρόβλεψη για συνολική ύφεση 8,2% το 2020 είναι βέβαιο ότι θα αναθεωρηθεί επί τα χείρω, ίσως πλησιάσει διψήφιο νούμερο», σημειώνει ο κ. Μελάς.

Όπως είχε επισημάνει στην ετήσια έκθεσή του και το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, ο κ. Μελάς μιλά για επιδείνωση όλων των μακροοικονομικών μεγεθών της ελληνικής οικονομίας κι άρα της ποιότητας ζωής των πολιτών. «Σαφώς θα επηρεαστούν οι επενδύσεις, η κατανάλωση, τα εξωτερικά ελλείμματα, ενδεχομένως έχουμε και μεγαλύτερη από την προβλεπόμενη αύξηση της ανεργίας. Τα πράγματα θα είναι δύσκολα για τους εργαζόμενους που θα συνεχίσουν να βρίσκονται σε αναστολή εργασίας και να λαμβάνουν 534 ευρώ το μήνα. Η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος για αυτούς θα είναι ακόμη μεγαλύτερη. Θα έχουμε χειροτερευση σε όλα τα επίπεδα για το 2020», τονίζει.

Όσον αφορά στις επιχειρήσεις, ιδιαίτερη έμφαση δίνει ο καθηγητής στους κλάδους που έχουν πληγεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα μέτρα κατά της πανδημίας. «Οι επιχειρήσεις του entertainment όπως λέμε, εστίαση, χώροι ψυχαγωγίας, αθλητισμός θα υποστούν τη μεγαλύτερη πίεση. Πιθανότατα στον κλάδο της εστίασης θα υπάρξουν πολλές επιχειρήσεις που δε θα ανοίξουν ποτέ ξανά. Διότι μπορεί η κυβέρνηση να λέει ότι το lockdown θα διαρκέσει ένα μήνα αλλά έχω την εντύπωση ότι αυτά τα μέτρα θα διατηρηθούν έως και τον Φεβρουάριο, ίσως και τον Μάρτιο του 2021. Και το λέω αυτό με βάση όσα γίνονται στην Ευρώπη όπου η κατάσταση είναι παρόμοια. Δε φαίνεται να υπάρχει εμβόλιο στο άμεσο μέλλον, αντιθέτως υπάρχει εξάπλωση του κορονοϊού».

Ανάγκη για «επέκταση και εμβάθυνση» του δικτύου προστασίας

Για τον κ. Μελά «κάθε κυβέρνηση πρέπει να δημιουργήσει ένα δίχτυ ασφαλείας, αφενός για τους εργαζόμενους κι αφετέρου για τις επιχειρήσεις, έτσι ώστε όσο το δυνατόν περισσότερες να μπορέσουν να διατηρηθούν κι όταν κάποια στιγμή ελεγχθεί το κύμα της πανδημίας να είναι σε θέση να αρχίσουν εκ νέου να λειτουργούν. Χρειάζεται λοιπόν επέκταση και εμβάθυνση του δικτύου ασφαλείας. Να συμπεριλάβουμε σε αυτό το δίχτυ ασφαλείας όσο το δυνατόν περισσότερες επιχειρήσεις και περισσότερους εργαζόμενους», τονίζει ο καθηγητής.

Στην ερώτηση αν αυτό σημαίνει μεγαλύτερες δαπάνες από τη μεριά του Κράτους, ο κ. Μελάς βάζει μια άλλη παράμετρο: «Ναι, χρειάζονται δαπάνες, όμως πρέπει να λάβουμε υπόψη και το εξής πρόβλημα: Όταν τα καταστήματα κλείνουν με διοικητικό τροπο, ακόμα κι αν το Κράτος δώσει χρήματα πού θα δαπανηθούν αυτά; Εδώ δεν έχουμε μια κανονική κρίση κατά την οποία όταν δώσεις χρήματα αμέσως δημιουργείται ζήτηση. Γι’ αυτό βλέπουμε το περίεργο φαινόμενο, εν μέσω κρίσης, εν μέσω μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος, να αυξάνονται οι αποταμιεύσεις. Όχι μόνο των επιχειρήσεων αλλά και των νοικοκυριών. Προφανώς όχι όλων των νοικοκυριών αλλά των πιο εύρωστων. Κι αυτό συμβαίνει γιατί δεν υπάρχει δυνατότητα να καταναλώσει κάποιος ακόμα κι αν το επιθυμεί. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει τα μέτρα της Πολιτείας να στοχεύουν τις κατηγορίες πολιτών οι οποίες υποφέρουν περισσότερο ώστε να μπορούν να σταθούν στα πόδια τους και προς εκείνες τις επιχειρήσεις οι οποίες είναι δυνατόν να διασωθούν».

Οι προβλέψεις για το 2021

Για το 2021 ο κ. Μελάς θεωρεί ότι δεν μπορούμε να προσδοκούμε σε μεγάλη ανάπτυξη. «Όσο μεγαλύτερη είναι η ύφεση του 2020, τόσο πιο χαμηλό θα είναι το επίπεδο από το οποίο θα ξεκινήσει η οποία προσπάθεια ανάκαμψης. Προσωπικά δεν βλέπω έλεγχο της πανδημίας μέσα στο πρώτο 6μηνο του ‘21 κι επομένως οι προβλέψεις της κυβέρνησης για ανάπτυξη 5,5% χωρίς το Ταμείο Ανάκαμψης και 7,5% με το Ταμείο Ανάκαμψης είναι υπερβολικά αισιόδοξες. Η εκτίμηση αυτή γίνεται με δεδομένη την κατάσταση που υπάρχει στην Ευρώπη η οποία είναι ο όμορος χώρος της ελληνικής οικονομίας», υποστηρίζει.

Ο καθηγητής θεωρεί πως η διαφαινόμενη δυσκολία των ευρωπαϊκών κρατών να λάβουν οριστικές αποφάσεις σχετικά με το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να επιδεινώσει τα πράγματα: «Νομίζω ότι θα είμαστε ευχαριστημένοι αν, χωρίς το Ταμείο Ανάκαμψης, φτάσουμε σε μηδενική ανάπτυξη το 2021. Εάν ελεγχθεί η πανδημία μετά το πρώτο εξάμηνο και αρχίσουν να έρχονται χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης, πιθανόν να έχουμε μια ανάπτυξη της τάξης του 1% με 2%. Όμως βλέπουμε μια δυσκολία των ευρωπαϊκών κρατών να καταλήξουν σε αποφάσεις κι άρα όσα χρήματα έρθουν, αν έρθουν, θα αργήσουν. Νομίζω ότι η αναμενόμενη μεγέθυνση του ΑΕΠ από τις ροές του Ταμείου Ανάκαμψης για το 2021 δε θα είναι πάνω από 1%».

Το «V» που δε θα βγει και η επιστροφή στην «κανονικότητα»

Κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας στην κυβέρνηση εκτιμούσαν πως η ελληνική οικονομία θα ανακάμψει δυναμικά μετά την πανδημία, ανακτώντας γρήγορα το χαμένο έδαφος. Ήταν το γνωστό σχήμα «V» που σχηματίζει σε τέτοιες περιπτώσεις γρήγορης ανάκαμψης η γραμμή που αντιστοιχεί στη μεγέθυνση του ΑΕΠ σε σχέση με τον χρόνο. Το σενάριο αυτό, με τα νέα lockdown που εφαρμόζονται στην Ελλάδα και την Ευρώπη, φαίνεται πλέον να μοιάζει απίθανο. «Δε θα έχουμε σχήμα V. Μετά την απότομη πορεία προς τα κάτω που βιώνουμε τώρα μάλλον θα ακολουθήσει μια περίοδος στασιμότητας. Η γραμμή θα μείνει για κάποιο διάστημα σχεδόν παράλληλη με τον άξονα «χ» του χρόνου κι ύστερα θα πάρει την ανιούσα αλλά πολύ διστακτικά», σημειώνει παραστατικά ο κ. Μελάς.

Όσο για το πότε εκτιμά την επάνοδο της ελληνικής οικονομίας στα επίπεδα του 2019, ο καθηγητής συνιστά υπομονή. «Είχαμε κάνει εκτιμήσεις σύμφωνα με τις οποίες αν δεν υπήρχε δεύτερο κύμα πανδημίας, το 2023 θα φτάναμε στο επίπεδο του 2019. Τώρα με το νέο κύμα της πανδημίας και τα νέα lockdown, όλες οι εκτιμήσεις των αναλυτών συμφωνούν ότι η ευρωπαϊκή οικονομία θα χρειαστεί σίγουρα τέσσερα χρόνια, «ceteris paribus» όπως λέμε εμείς οι οικονομολόγοι, δηλαδή με όλες τις συνθήκες να είναι υπέρ μας».

Ο καθηγητής εξηγεί πως η επιστροφή στην «κανονικότητα» θα πάρει χρόνο, ακόμα κι αν αρθούν οι περιορισμοί. «Και να βρεθεί εμβόλιο και να ελεγχθεί η πανδημία δεν είναι εύκολο αμέσως για τους ανθρώπους να αρχίσουν πάλι να επενδύουν, να καταναλώνουν, να πηγαίνουν θέατρο. Ψυχολογικοί παράγοντες που τους έχουν χτυπήσει όλη αυτή την περίοδο θα επιβραδύνουν την επιστροφή στη λεγόμενη «κανονικότητα«. Χρειαζόμαστε χρόνο», καταλήγει ο κ. Μελάς.