Τον Νοέμβριο του 2018 ένας Κινέζος ερευνητής σόκαρε τον κόσμο ανακοινώνοντας ότι βοήθησε να γεννηθούν τα πρώτα στην ιστορία γενετικά τροποποιημένα μωρά, κάτι που περιγράφεται ως «τρέλα» από πολλούς ερευνητές. Είναι δίδυμα κορίτσια, επονομάσθηκαν Λουλού και Νανά και γεννήθηκαν με τεχνητή γονιμοποίηση από έμβρυα, τα οποία είχαν τροποποιηθεί πριν εμφυτευθούν στη μήτρα της μητέρας.
Η ανακοίνωση έγινε από τον ίδιο, στο πλαίσιο διεθνούς συνεδρίου γενετικής στο Χονγκ Κονγκ, μία μέρα πριν την επίσημη έναρξή του, καθώς και σε αποκλειστική συνέντευξή του στο πρακτορείο Associated Press. Ο Κινέζος ερευνητής Χε Τζιανκούι, ο οποίος έχει σπουδάσει σε αμερικανικά πανεπιστήμια και είναι ερευνητής στο Νότιο Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Κίνας στη Σεντσέν, καθώς επίσης ιδρυτής δύο εταιρειών γενετικής, δήλωσε ότι, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο ακριβείας CRISPR-Cas9, τροποποίησε γενετικά τα έμβρυα επτά ζευγαριών που είχαν κάνει εξωσωματική σε κλινική γονιμότητας. Μέχρι σήμερα, έχει γεννήσει ένα από αυτά τα ζευγάρια (τα δίδυμα κορίτσια).
Όπως αναφέρει το National Geographic, η τεχνική Crispr-Cas9, των λεγόμενων «γενετικών ψαλιδιών», επιτρέπει να αφαιρούνται και να αντικαθίστανται ανεπιθύμητα τμήματα του γονιδιώματος, όπως διορθώνει κανείς ένα λάθος πληκτρολογίου στον υπολογιστή. Μέχρι σήμερα η τεχνική επεξεργασίας του γονιδιώματος CRISPR-Cas9 είχε δοκιμασθεί μόνο σε ενήλικες με στόχο τη θεραπεία κληρονομικών παθήσεων που βασίζονται σε κάποιο ελαττωματικό γονίδιο. Όμως η τροποποίηση του σπερματοζωαρίου, του ωαρίου ή του εμβρύου είναι διαφορετική υπόθεση. Στις ΗΠΑ επιτρέπονται τέτοιες έρευνες μόνο σε εργαστήρια, αλλά η Κίνα δεν τις έχει απαγορεύσει (απαγορεύει όμως την ανθρώπινη κλωνοποίηση).
Στόχος της γενετικής τροποποίησης δεν ήταν η πρόληψη ή η θεραπεία κάποιας γενετικής πάθησης, αλλά η επέμβαση στο γονιδίωμα του εμβρύου, ώστε να αποκτήσει ένα χαρακτηριστικό που ελάχιστοι άνθρωποι έχουν: τη φυσική ικανότητα να αναπτύσσουν αντίσταση σε μια πιθανή μελλοντική μόλυνση από τον ιό HIV του AIDS.
Ο Χε ανέφερε ότι οι γονείς των τροποποιημένων εμβρύων αρνήθηκαν να αποκαλύψουν την ταυτότητά τους ή να παραχωρήσουν συνέντευξη και ο ίδιος δεν αποκάλυψε ούτε πού ζουν, ούτε πού έγινε η γενετική τροποποίηση. Όπως είπε, «νιώθω μεγάλη ευθύνη» και τόνισε ότι «η κοινωνία θα αποφασίσει τι θα κάνει από δω και πέρα», κατά πόσο δηλαδή θα επιτρέψει ή όχι τέτοιες επεμβάσεις στο εμβρυικό DNA.
Η διεθνής επιστημονική κοινότητα δήλωσε έκπληκτη και σοκαρισμένη από τους ισχυρισμούς του Χε και καταδίκασε την πρωτοβουλία του, καθώς θεωρεί πρόωρη μια τέτοια τροποποίηση σε ανθρώπους, γι’ αυτό και περιορίζεται σε πειραματόζωα, φοβούμενη ότι υπάρχει κίνδυνος η γενετική τροποποίηση να περάσει σε μελλοντικές γενιές και να έχει αρνητική επίδραση σε άλλα γονίδια.
Περισσότεροι από 100 κινέζοι επιστήμονες, κυρίως βιολόγοι και γιατροί, εξέφρασαν σε ανακοίνωσή τους την απογοήτευσή τους γι’ αυτή την «τρέλα», υπογραμμίζοντας πως καταφέρει «μεγάλο πλήγμα στην παγκόσμια φήμη και στην ανάπτυξη της βιοϊατρικής έρευνας στην Κίνα». «Το κουτί της Πανδώρας άνοιξε. Ίσως εξακολουθούμε να έχουμε μια αναλαμπή ελπίδας να το κλείσουμε πριν είναι πολύ αργά», αναφέρεται στην ανακοίνωση, η οποία είναι γραμμένη στην κινεζική και υπογράφεται από περίπου 120 επιστήμονες.
Κι ενώ προκλήθηκε σάλος στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, ενώ ο Χε Τζιανκούι απολύθηκε από το πανεπιστήμιο όπου εργαζόταν και, σύμφωνα με το κινεζικό πρακτορείο Νέα Κίνα σε βάρος του διεξάγεται έρευνα από την αστυνομία, άλλη μία γυναίκα έμεινε έγκυος στο πλαίσιο των πειραμάτων του Κινέζου επιστήμονα.
Από τις έρευνες που διεξήγαν οι τοπικές αρχές της επαρχίας Γκουανγκντόνγκ, της νότιας Κίνας, επιβεβαιώθηκε ότι αυτή η δεύτερη γυναίκα είναι υπαρκτή. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών, ο Χε συγκρότησε ως ιδιώτης μια ομάδα έρευνας στην οποία συμμετείχαν επιστήμονες διάφορες χώρες του κόσμου και χρησιμοποίησε τεχνολογίες αμφίβολης ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. Ήθελε να γίνει διάσημος και πλούσιος και για να πετύχει το σχέδιό του χρησιμοποίησε δικούς του οικονομικούς πόρους ενώ είχε συντάξει και πλαστά έγγραφα που πιστοποιούσαν ότι η έρευνά του ήταν εντός των δεοντολογικών και ηθικών πλαισίων. Συνολικά, οκτώ ζευγάρια δήλωσαν εθελοντές στα πειράματά του, αλλά το ένα αποχώρησε πριν ολοκληρωθεί η διαδικασία.
Τι δείχνει η νέα έρευνα
Τώρα, μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι οι μαθητευόμενοι μάγοι που θέλουν να βελτιώσουν τον άνθρωπο τροποποιώντας τα γονίδιά του κινδυνεύουν να πετύχουν το αντίθετο αποτέλεσμα. Η γενετική μετάλλαξη στην οποία υπέβαλε τα βρέφη ο Κινέζος ερευνητής για να τα προστατεύσει από το AIDS συνδέεται πράγματι με μια μεγαλύτερη θνησιμότητα, προειδοποιεί η έρευνα.
Όπως αναφέρει και το Reuters, η μετάλλαξη αυτή που διοχετεύτηκε τεχνητά στη γενετική κληρονομιά των εν λόγω βρεφών υπάρχει φυσικά σε ορισμένους ανθρώπους. Οι άνθρωποι που φέρουν δύο αντίγραφα της μετάλλαξης αυτής παρουσιάζουν κατά μέσο όρο υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας σε σχέση με τους άλλους, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature Medicine. «Οι άνθρωποι αυτοί έχουν 20% πιθανότητες λιγότερες να φθάσουν την ηλικία των 76 ετών», επισημαίνουν οι συντάκτες της έκθεσης.
Για να καταλήξουν στα στατιστικά αυτά στοιχεία, οι επιστήμονες ανέλυσαν τα δεδομένα 400.000 και πλέον εθελοντών εγγεγραμμένων στο βρετανικό μητρώο UK Biobank, που χρησιμεύει ως βάση μελετών για τη γενετική.
Η μελέτη δεν επιτρέπει να εξηγηθούν οι λόγοι αυτής της υψηλότερης θνησιμότητας. Ωστόσο υπενθυμίζει ότι η γενετική λειτουργεί σαν ένα παιχνίδι του Mikado, όπου η μετακίνηση ενός μόνου μικρού πιονιού μπορεί να μετακινήσει πολλά άλλα. Σίγουρα, η συγκεκριμένη μετάλλαξη προστατεύει από τον ιό του AIDS και αναμφίβολα από άλλους, όπως αυτόν της ευλογιάς, σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης, Σιντσού Γουέι του Πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ (ΗΠΑ) και Ράσμους Νίλσεν του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης.
Συμπέρασμα των δύο επιστημόνων: εξαιτίας εν δυνάμει μη αναμενόμενων συνεπειών, «η εισαγωγή μεταλλάξεων στον άνθρωπο με τη χρήση τεχνικών της γενετικής μηχανικής είναι πολύ επικίνδυνη, παρότι οι μεταλλάξεις αυτές δείχνουν να παρουσιάζουν ένα πλεονέκτημα».
Η μελέτη που δημοσιεύεται στη Nature Medicine «υπογραμμίζει την ανάγκη για καλύτερη κατανόηση των γενετικών μεταλλάξεων: πριν καν εξεταστεί η δημιουργία τους για ιατρικούς λόγους», σχολίασε ο καθηγητής Γκράχαμ Κοκ του Imperial College του Λονδίνου. «Όλα αυτά δείχνουν εκ νέου ότι αυτό που έκανε ο Χε Τζιανκουί είναι τρελό», είπε ο καθηγητής Ρόμπιν Λόβελ-Μπαντζ του Ινστιτούτου Francis Crick του Λονδίνου.