Πόσο δύσκολος στόχος είναι στις ημέρες μας η άσκηση του δημοσιογραφικού λειτουργήματος και πού πρέπει να αναζητούμε την έγκυρη και αξιόπιστη ενημέρωση μέσα σε έναν ορυμαγδό πληροφοριών, συχνά αναξιόπιστων;
Σε αυτά και άλλα ερωτήματα απαντά ο Γκιγιόμ Ζομπέν, πρόεδρος του Δ.Σ. της παλαιότερης σχολής δημοσιογραφίας της Γαλλίας, του École Superieur de Journalisme, ο οποίος παράλληλα τονίζει ότι τα αυτόνομα ερευνητικά μέσα ενημέρωσης είναι ουσιώδη για την άσκηση της δημοκρατίας.
● Στις ημέρες μας είναι πολύ δύσκολο να κρίνουμε ποιες είναι οι πραγματικές ειδήσεις καθώς δεχόμαστε καθημερινά έναν πραγματικό βομβαρδισμό από μια τεράστια «ποσότητα» ειδήσεων. Πώς μπορούμε να επιλέξουμε τις αξιόπιστες πηγές;
Πρέπει να επιλέγουμε την ενημέρωσή μας από κάποιο αναγνωρισμένο μέσο ενημέρωσης· και ο καλύτερος τρόπος για να αρχίσουμε είναι να ξεκινήσουμε από μια παραδοσιακή ιστοσελίδα και στη συνέχεια να αναζητήσουμε τις λεπτομέρειες στο Διαδίκτυο. Σίγουρα, πάντως, δεν πρέπει να αναζητήσουμε την αλήθεια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς δεν μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη σε ένα μέσο αν πρώτα αυτό δεν μας έχει δείξει ότι την αξίζει.
● Πώς κρίνετε τις προσπάθειες των αυτόνομων συνεταιριστικών μέσων ενημέρωσης, όπως για παράδειγμα τη Mediapart στη Γαλλία και την «Εφημερίδα των Συντακτών» στην Ελλάδα, η οποία συμπλήρωσε προσφάτως πέντε χρόνια επιτυχημένης πορείας;
Δεν γνωρίζω καλά το μέσο σας, αλλά η Mediapart κάνει καλή δουλειά, με σοβαρότητα και αυστηρότητα. Αυτού του είδους τα ερευνητικά μέσα ενημέρωσης είναι ουσιώδη για την άσκηση της δημοκρατίας, γι’ αυτό άλλωστε και δέχονται επιθέσεις από την εξουσία. Σήμερα, εκτός από την περίπτωση της Τουρκίας, οι δημοσιογράφοι δεν φυλακίζονται αλλά υπόκεινται σε φορολογικούς ελέγχους!
● Μπορεί ένας δημοσιογράφος, η εφημερίδα του οποίου ανήκει σε όμιλο επιχειρήσεων, να εκφράσει ελεύθερα την άποψή του, ακόμη κι εάν αυτή βλάπτει τα συμφέροντα του ομίλου;
Ναι, καταρχήν μπορεί. Βεβαίως η διαφωνία είναι περισσότερο ανεκτή στον Τύπο, συγκριτικά με άλλες επιχειρήσεις, ωστόσο ένα μέσο είναι μια επιχείρηση και καλό είναι ο δημοσιογράφος να παραμένει εντός «της γραμμής» της εφημερίδας. Από την άλλη πλευρά, η πληροφορία φτάνει πρώτη σε κάποιον, αλλά στη συνέχεια βρίσκεται παντού, οπότε καλό είναι να την πάρεις πρώτος από τους άλλους, ωστόσο μένει να διαχειριστείς την πληροφορία απέναντι στον εργοδότη σου και κυρίως στους «διαφημιστές» του εργοδότη.
● Φτάσαμε μήπως στο τέλος του γραπτού Τύπου; Ή το χαρτί δεν έχει ακόμη πεθάνει; Σας το ρωτώ αυτό επειδή στις μέρες μας οι άνθρωποι προτιμούν τα μικρά κείμενα, των 140 λέξεων στο Twitter, αντί να διαβάσουν μια ανάλυση 1.000 λέξεων σε μια εφημερίδα.
Είναι μια υπόθεση 40 δολαρίων, δηλαδή το κόστος ενός τόνου χαρτιού. Εκτιμώ πως είναι πιθανό στο μέλλον τα «έξυπνα» τηλέφωνα να «σκοτώσουν» το χαρτί περισσότερο από το Διαδίκτυο, ωστόσο θα παραμείνουν δύο «πελάτες» για το χαρτί. Ο ένας βρίσκεται στο φτωχότερο τμήμα της κοινωνίας και ο άλλος στην ελίτ της – και οι δύο πάντως για διαφορετικούς λόγους. Ο πρώτος γιατί δεν είναι εξοικειωμένος με την τεχνολογία και ο δεύτερος γιατί θέλει να γνωρίζει περισσότερα.
● «Ψευδείς ειδήσεις», μια πραγματική επιδημία! Πώς μπορούμε να τις διακρίνουμε;
O αναγνώστης ο οποίος ενημερώνεται μόνος του, χωρίς να διαβάσει πρώτα τα επαγγελματικά και αναγνωρισμένα μέσα ενημέρωσης, βρίσκεται σε μια κατάσταση «αυτοθεραπείας» και διατρέχει τον μόνιμο κίνδυνο να παραπλανηθεί. Για μένα, το πρόβλημα δεν είναι οι ψευδείς ειδήσεις, αλλά οι… μισές ειδήσεις, των οποίων δεν γνωρίζουμε το άλλο μισό. Οπως, για παράδειγμα, γιατί σήμερα η ελληνική κυβέρνηση υποστηρίζει το Ισραήλ; Εγώ το γνωρίζω, αλλά δεν θα βρείτε τους λόγους στα μέσα ενημέρωσης.
Ποιος είναι
Ο 59χρονος εκδότης, συγγραφέας και δημοσιογράφος Γκιγιόμ Ζομπέν είναι πρόεδρος του École Superieur de Journalisme, στη Γαλλία, της οποίας διατέλεσε διευθυντής από το 2006 έως το 2008, και έχει ιδρύσει παραρτήματα της Σχολής σε περισσότερες από δέκα χώρες, ενώ προσφάτως το επιχειρεί και στην Παλαιστίνη. Εχει πτυχίο ψυχιάτρου. Εχει γράψει πολλά βιβλία με ιστορικό και γεωπολιτικό περιεχόμενο, αλλά και για την κατασκοπία.